Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ElżbietaSkorupska-Raczyńska
przysłowieNieproszonychgościpodstółwsadzają,zarejestrowanepodrokiem
1858,abędącetrawestacjąponad100latwcześniej(w1632r.)spisanegoprzez
GrzegorzaKnapazdaniaGośćnabankietnieproszonyniebarzobywauczczony.
JegoźródłembowiemjestłacińskieHospesnoninvitatusreceditsaepeingratus
(nGośćnieproszonyczęstobywaźleprzyjęty”)
22
.Zarejestrowanepodrokiem
1894przysłowieKotzdomu,myszynastół,będącewariantemXVII-wiecznej
paremii(1618r.)Bezpieczniemyszybiegają,gdykotadomaniemają(znanej
współcześniewwersjiKotaniema,myszyharcują),pochodziźródłowood
łacińskiegoDumfelisdormit,musgaudetetexsilitantro,stanowiącegopod-
stawępolskichekwiwalentów.
Stółwobrazachliterackich
Pierwszymwliteraturzepolskiejtekstemzwiązanymzestołem,stricte
poświęconymposiłkomiichzwyczajowejoprawie,jestwierszPrzecławaSłoty
Ochlebowymstole,liczący114wersów,napisanyokoło1415roku,zawierający
wskazówkiizaleceniadotycząceodpowiedniegozachowaniasięprzystole.
JakpodkreślająautorzyChrestomatiistaropolskiej,utwórten-ściślezwiązany
zetykietądworskąikulturąrycerską-nświadczyoprzejęciuprzezmożnowład-
czedworypolskieobyczajówobowiązującychnazachodnichdworachfeudal-
nych”(Wydra,Rzepka,1995,284).Autor,wykorzystawszyzasadękontrastu,
piętnujeniewłaściwościobyczajoweiprzeciwstawiaimtegodnenaśladowania
ipochwały.Szczególnieteż,podwpływemeposurycerskiego,skupiauwagę
nawłaściwymtraktowaniukobietpodczasbiesiadowania.
Wizerunekstołujakojadłaibiesiadybezsprzeczniejestelementem
opisówdomu,raczejpańskiegoaniżelichłopskiego,zawartychwpracach
ocharakterzehistoriograficznym,dziejopisarskimorazpamiętnikarskim.
Dotycząonezarównowydarzeńszczególnych,jakożenekpotomkaznako-
mitegorodu,epizodównadworzewładców,wpałacachprzywódców,atakże
celebracjiświątecznych,aleteżcodziennegożyciaosóboróżnymstatusie
społecznym
23
.Odnajdujemyjednakiwpolskiejliteraturzepięknejodniesienia
dostołuwinteresującymnaszakresie,będącemniejlubbardziejszczegóło-
wymijegoilustracjami.Oszczególnymcharakterzetychwyimkówświadczy
umieszczenieichwwyborzewKsiędzecytatówzpolskiejliteraturypięknej
(Hertz,Kopaliński1975),wktórejpodhasłemstółodnajdujemyich10.Każdy
zcytatów-tudlaprzykładuzdzieł:EdmundaChojeckiego(1822-1899),Jana
22Za:www.quizlet.com(datadostępu:2.08.2022).
23
Zob.dlaprzykładu:Beck1990;Gombrowicz1977;Komte1976;Lepecki1988;Wasylewski
1973;Żeromska1993.
26
