Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Uwikłaniewkulturę
bliźniegostanowijejwłasnymoralnywybór.Egzystencjazawszebędziejednak
czułanapięcieibędziedeterminowanaprzezspołeczeństwoikulturę.Wten
sposóbbycie-w-świecie-kulturyoznaczadlaMalrauxnieustającykonfliktpo-
międzywolnościąazdeterminowaniem,potrzebąbyciasobąapotrzebąbycia
wobecdrugiegoczłowieka.Jesttowewnętrznykonfliktjednostkiitowłaśnie
przezeńczłowieknajpełniejsięstwarza.Byciesobąoznaczazatemżyciewobec
tychdwóchpotrzeb,dialektycznąjednośćmiędzyniezgodąnaprymatkultury
aoddaniemwjejwładanieswojegożycia.Kulturajestwtensposóbrozumiana
jakodwuznacznasiła.JakujmujetoBlend,Malrauxwybieraścieżkępośrodku,
wktórejjednostka,niepoddającsięspołecznymwymaganiom,równocześnie
działanarzeczspołeczeństwa14.
Bycie-w-kulturzeoznaczadlaMalrauxwarunkowaniekulturowe.Jużsam
stosunekdokultury,jejzrozumieniedyktowanesąjednostceprzezwychowanie,
bagażkulturowy,zapełniającyindywidualnedoświadczenia.Porównująckulturę
WschoduiZachodu(coMalrauxczyniłwielokroćzarównowswychpismach
filozoficznych,jakiwpowieściach),przeciwstawiadwaparadygmatypostępo-
waniawobeckultury(dwaodmienneprogramybycia-w-kulturze).Przezpewien
czasprzedstawiałnawetkulturęWschodujakoantidotumnaindywidualizm
zachodni15.Wschództakimisystemami,jaknaprzykładkonfucjanizm,wpro-
wadzadystanspomiędzyindywidualnościąaspołeczeństwem,czyniącjednostkę
całkowiciepodporządkowanątemu,coponadnią16.WAntypamiętnikachMal-
rauxwskazujejednak,żezarównoWschód,jakiZachódcierpią,każdynaswoją
chorobę.Przeniesieniemodelizjednejkulturynainnąniekoniecznie,couświa-
damiasobieautor,musizatemprzynieśćpozytywnyefekt17.Dwamodelekultu-
roweWschoduiZachoduukazująkonfliktmiędzyegzystencjąakulturą.Zachód
zeswymindywidualizmem,jakchceMalraux,możepopaśćwabsurd.Wschód
zeswymkolektywizmemzapominazkoleiojednostce.Komunizm(Malrauxbył
zafascynowanyrewolucjąwChinach)możewięcstanowićantidotumnakonfu-
cjańskąpostawę.Nieoddziałujeonjednakwpełni,gdyżtradycjakulturowaod-
cisnęłapiętnonamyśleniuipostępowaniuczłowieka.Rewolucjoniści,ojakich
pisałMalraux,wkomunizmiewidzieliczęstoodrodzenieczyprzywróceniein-
dywidualizmu–wprzypadkukomunistówchińskichkomunizmmiałrozwinąć
wolnośćjednostki,przywrócićjejwłaściweznaczenie18.
Bycie-w-kulturzetoprzedewszystkimpodleganieswoistemuwarunkowa-
niu,czerpanieztego,cowypracowałatradycjaicozarównonarzucasięczłowie-
kowijakosferamożliwości,jakiograniczajegodziałania.Kultura–rozwijająca
14Por.tamże,s.224.
15Por.tamże,s.225.
16Por.tamże,s.226.
17Por.A.Malraux,Antimémoires...,s.394inast.
18Ch.D.Blend,dz.cyt.,s.227.
