Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metafizyka–nieskończonośćPascala
33
1.4.Metafizyka–nieskończonośćPascala
MyślMalrauxnierzadkotworzyswoistąanalogiędofilozofiiPascala.„Chociaż
MalrauxniekierujesiętakjakPascalwstronęStwórcy,takjakPascalopisuje
małośćiwielkośćkondycjiludzkiej.Jesteśmyczłowiekiemjedyniedziękitemu,że
myślimy.DzieląctenpunktwidzeniazPascalem,konfrontujeczłowiekaznie-
skończonością”69.Malrauxkonsekwentniepokazuje,jakczłowiekstajesięsobą
właśniepoprzezzaprzeczanieswojejśmiertelności,wykraczaniepozaperspek-
tywęśmierci.WAntypamiętnikachperspektywataiwalkazwłasnymograni-
czeniemzaczynasięwrazzdzieciństwem,kiedytoczłowiekpodejmujewalkę
owłasneistnienie.
OpisanaprzezMalrauxmaskapośmiertnaPascala,którąujrzałwbiblio-
tecewAltenburgu,stajesięwAntypamiętnikachsymbolem,wprowadzającym
właśniedotejmetafizykiżyciaiśmierci.WrazzlistamiwujaWaltera,zdjęciami
NietzschegoiTołstoja,maskipośmiertnePascalaiBeethovenatworząpanteon
symboli,wobecktórychstwarzasięświadomośćmłodegoczłowieka.Nieskoń-
czonośćpozostawiaswojeśladywskończoności70.MaskapośmiertnaPascala
wpierwszymujęciuprzywołujeśmierć,uświadamia,wjakisposóbludzkibyt
zastyga,jakżycieprzechodziwformęzamkniętą.Malrauxopisujedoświadcze-
niewywołaneprzezwidokmaskipośmiertnej,pokazując,jakświadomośćjego
małegobohaterazaczynadostrzegaćpoziomwyższyniżdosłowneprzedstawie-
nieśmierci.Wtensposób–ponadśmiercią–wyłaniasięnieskończoność.Wfi-
lozofiiPascalanieskończonośćjestzwiązanaztranscendencją.Malrauxstosuje
wswymopisiecałejsytuacjiswoistytrik.Pokazuje,jakpośmiertnamaskaPas-
cala(symbolprzemijania,reifikacjiczłowieka)odsyładotego,czegoposzukiwał
samPascal.Okazujesię,żeśmierćfilozofaniejestostateczna.Młodyczłowiek
wbibliotecewAltenburguodkrywato,conieprzemijające–transcendencję.
WtensposóbMalrauxnakreślaswoistypunktgraniczny:śmierćijejsymbole
prowadząpozanią,świadomośćczłowiekazyskujeszersząperspektywę.Nie-
skończonośćoddziałujenaskończoność,nadającjejsens,któregosamanigdy
byniezyskała.OdtejporyMalrauxbędzieczęstowracałdotegomotywunie
tylkowswoichliterackichwyobrażeniach,alenadewszystkowanaliziesztuki
ikultury.
Człowiekstajesięsobądziękijednościmetafizycznejmiędzynieskończo-
nościąiskończonościąistnienia.Egzystencjarealizujesięnazbiegutychdwóch
rzeczywistości.
69R.M.Albérès,dz.cyt.,s.53.
70Por.A.Malraux,Antimémoires...,s.30.
