Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.ZARZĄDZANIEDZIEDZICTWEMKULTUROWYMIJEGOINTERESARIUSZE
33
Częstojednakto,conieautentyczne,sztuczniewprowadzonedozasobudzie-
dzictwa,zczasemstajesięautentyczne.Doskonałymprzykłademtegozjawiskajest
historiapodhalańskiegotańcagóralskiego(zbójnickiego),opisanaprzezAntoniego
Kroha.Jegohistorianiewyrastazmrokudziejów,alezaczynasięwroku1910.
nPrzypadaławtedypięćsetnarocznicaGrunwaldu.PocałejGalicjiodbywałysiępa-
rady,festyny,manifestacje(…).Największąuroczystość,ZlotGrunwaldzki,zwoła-
nowKrakowie;Polacyztrzechzaborówidiasporychcielizamanifestowaćjedność
iwolęwalkioniepodległość.IgnacyPaderewskiufundowałpomnik,sokoliwzie-
lonychczamarachiamarantowychkoszulachćwiczyliparadnykrok,całaPolska
wstrzymałaoddechzewzruszenia.Druh[Szczęsny–Ł.G.]Połomskiprzygotował
natęokazjęcośzupełnieekstra.NadałtemunazwęĆwiczeniatoporkamiwrazztań-
cemgóralitatrzańskich.Byłytopopisygimnastycznelekkopodrasowanenaludowo,
zużyciemgóralskichciupagzamiastpopularnychówcześniemaczug,szarfiwywija-
deł.WynalazekPołomskiegobyłwięczaprzeczeniemżywiołowości;zaplanowanogo
jakpokazfechtunku,piramidęczytakzwanyżywyobraz.Chodziłoopokaztężyzny
idyscypliny.Ćwiczeniatoporkami,rozrysowaneiopracowanewnajdrobniejszych
szczegółach,późniejogłoszonedrukiem,wzbudziłypodziw,nawetsokolizeŚląska
postanowilipójśćtymślademiułożylitaniecgórniczyzkilofami,któryjednaksię
nieupowszechnił.TymczasemzbójnickiwedleukładudruhaPołomskiegomiałtak
wielkiepowodzeniewKrakowie,żegóraleuznaligozaswój(zresztąznaczniemo-
dyfikując,usuwającdziewczynyizmniejszającliczbękręgówdojednego).Dzisiaj
każdywie,żeneozbójnickiegonaPodhalutańczonoodzawsze”45.
Czyfakt,żegóraleprzyjęlipomysłPołomskiego,zmieniasytuację?Możetak
samonależypodejśćdoopisanegowcześniejcăluşari.Mającnauwadzehistorię
zbójnickiego,jużnietakłatwostwierdzić,żewłaściwszympostępowaniembyłoby
obserwowaniepowolnejśmiercitegoobrzędu,wduchuzgodynato,żeśmierć
jestnaturalnymprocesemwobszarzedziedzictwa,aczasjegonajwiększymwro-
giem.Amożenietyleoautentyzmobrzędutuchodzi,ileoautentyzmprocesu?
Czygdybycăluşariodrodziłosiębezdominującegoudziałuobcychprzybyszy,po-
strzegalibyśmyjeinaczej?Wszakciągłeadaptowanie,interpretowanie,dekonstru-
owaniewłasnegodziedzictwajestprocesemnaturalnym,ważnymstrumieniem
zasilającymjegozasób.Prawdajesttaka,żeewolucjadziedzictwawprzeważającej
mierzeodbywasiępozawszelkąkontrolą,cowznaczącysposóbutrudniarzeczy-
wistezarządzanienim.Możliwejestdziałaniepoprzezwspółpracę,aleniespraw-
dzisiętrybnakazunamocyautorytetu.Wopisanymprzypadkudotyczytoza-
równodziedzicówobrzędu,októrymzapomnieli,jakibadaczy,którzy–zapewne
działającwyłączniezeszczytnychpobudek–postanowilitenobrzędodrodzić.Na
nicprotestytych,którzychcielibyzachowaćnczystośćdziedzictwa”.Wobecpo-
wyższegonależystwierdzić,żezjawiskoopisaneprzezBogusławaSzmyginawod-
niesieniudowspółczesnychzagadnieńochronyzabytkówdotyczycałegozasobu
45A.Kroh,Skleppotrzebkulturalnychporemoncie,Warszawa2013,s.134.
