Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
CZĘŚĆI.ZARZĄDZANIEDZIEDZICTWEMKULTURY
dzieznanazekonomiikoncepcjazasobówistrumieni.Dziedzictwożywetotakie,
którezjednejstronyjestzasilaneprzezróżnestrumienie,zdrugiejoddziałujena
otaczającychjeludzi(możnadefiniowaćstrumienieoddziaływaniadziedzictwa).Ża-
denzkierunkówodziaływanianiejestprzytymważniejszy,żadenniemawymiaru
dominującego.Dziedzictwo,któreniejestzasilanennowymitreściami”,jestrównie
martwejakto,któreprzestałooddziaływaćnaotoczenie.Jesttooczywiściemo-
delczystoteoretyczny,wpraktyceokreśleniestopnianżywotności”dziedzictwajest
owieletrudniejsze.Problematycznejestprzedewszystkimokreślenienpoziomubez-
pieczeństwa”–liczbystrumienizasilającychioddziaływającychnaotoczenie.Do-
datkowąkomplikacjąjestmożliwośćoszacowaniawartościposzczególnychstrumie-
ni.Dlazrozumieniategoproblemumożnaposłużyćsięnastępującymprzykładem.
WRumuniiodkońcaXVIwiekuznanybyłobrzędzwanyCăluşari,odprawiany
wokresieświętaZesłaniaDuchaŚwiętego.nCăluşarijestrytuałemwieloznacznym,
pełnymsymboliitrudnymdowyczerpującegoopisania.Badającgo,etnografian-
tropologkulturystajewobliczuwielupodobnychsytuacji,wktórychzawódten
rodzidylematymoralne.Grupacăluşaribyłazamkniętadla»obcych«,auczestni-
kówbractwaobowiązywałozachowaniemilczenianajejtemat.Auratajemnicy,nie-
zwykławidowiskowośćpołączonazrytuałamiuzdrowienia,specyficznymstrojem,
gestami,rekwizytami,tańcamipowodującymifizyczneipsychicznewyczerpanie,
wzbudzaływoglądającychodczucia–podobniejakwprzypadkusacrum–miste-
riumfascinansimisteriumtremendum”43.PolatachrządówkomunistówwRumu-
niiobrzędtenniemalcałkowiciezaniknął.Dziśodradzasię,alepozbawionyjuż
wymiarumetafizycznegoprzeżycia.n(…)w2005r.rytuałtenzostałuznanyprzez
UNESCOza»Arcydziełoniematerialnegodziedzictwakulturowego«.Namocytego
przywilejumusibyćochraniany,zachowanyipromowanywewspółczesnejkulturze.
[Nielicznijużprawdziwicăluşari–Ł.G.]Nieczerpiąztegozysków,boniewiedzą,
cotodotacjaireklama.Jestichjużcorazmniej,botego,czegoniedokonałreżim
komunistyczny,dokonaławspółczesnakulturamasowa.DziękiUNESCOodradza
sięzatonawsiachnowycăluşari–chłopi,instruowaniprzezetnologówianimato-
rówkultury,dowiadująsię,żejesttakistaryrumuńskizwyczaj,którymaszansębyć
dofinansowanyzfunduszyeuropejskich,trzebatylkonauczyćsięśpiewaćitańczyć.
Iucząsię,chodzączatempowioskachimiastachwróżnymczasieobrzędowym,
mówiączdumą:»takrobilinasidziadowie«!Itojestwszystko,cozazwyczajwie-
dząotymrytuale”44.Jakocenićtenstrumień?Czyjestdladziedzictwaożywczym
źródłem,czyprzeciwnie–prowadzidojegopauperyzacjiikomercjalizacji?Krytykę
wtymduchułatwouznaćzauzasadnioną,kiedyopisanyobrzędzestawisięzrytu-
ałami,obrzędamiczyzwyczajamizachowującymisiłęautentyzmu.
43E.Kocój,Rumuńskirytuałcăluşari–międzyzapomnieniemsensuaprzetrwaniemstruktury
[w:]Praktykowanietradycjiwspołeczeństwachposttradycyjnych,red.J.Hajduk-Nijakowska,seria
PTLnArchiwumEtnograficzne”,t.54,Opole2014,s.253.
44Ibidem,s.260.
