Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.SPOŁECZEŃSTWO
53
Zachodzie,jakrównieżsilnewtopieniesiębenedyktynówwżyciepolskie,
czemutowarzyszyłarezygnacjazsurowościregułyzakonnejikompromisy
obyczajowe.Przeciwkotymobjawomwystępowałynowezakony.
DokońcaXIIwiekupowstałowPolsceosiemklasztorówcysterskich(bez
PomorzaZachodniego).PierwszykonwentprzybyłydoJędrzejowaok.1140r.
pochodziłzFrancji,podobniejaktrzyinnekonwentymałopolskie.Natomiast
Wielkopolska(Łeknopo1140r.)przyjęłakonwentyniemieckie,pomorska
OliwaotrzymałakonwentzzachodniopomorskiegoKołbacza.Wtymsamym
czasiepowstałookołoośmiukonwentówpremonstratensów(norbertanów),
wtymzakonydlakobiet.Nauwagęzasługująklasztoryżeńskie.Cystersiipre-
monstratensiotoczyliopiekąkobietypragnącepoświęcićsięBogu,zwłaszcza
norbertankijużwXIIwiekuuruchomiłysiedzibywStrzelnienaKujawach,
wZwierzyńcupodKrakowemiwPłocku.OdpoczątkuXIIwiekupowstałyteż
klasztorycysterek,naczeleześląskąTrzebnicą.Żeńskieklasztorydzięki
temu,żewstępowałydonichcórkirodówmożnowładczychulegałypoloniza-
cji.Wtórnymzjawiskiemspołecznymbyłopodniesieniepoziomurangikobiet
wPolscepiastowskiej.
Nowezakonyskupiaływokółsiebieżycieintelektualnekraju,byłynosi-
cielamikulturyzachodnioeuropejskiej,którązpowodzeniem,np.wsztuce,
architekturze,piśmiennictwie,przenosiłynagruntPolski.Korzystałyze
wsparciawładzielitkrajowych,copotwierdzafakt,żez16fundacjiwXII
wiekuwiększośćtodonacjemożnowładców.Potwierdzatomariażzakon-
nikówzwarstwamipanującymi,tepowiązaniazmierzałydoosłabieniasilnej
władzyksiążęcej.Powiązanieruchówemancypacyjnychwhierarchiikościel-
nejzdążeniemmożnowładztwadoosłabieniawładzyiprzejęciajejupraw-
nieńdoprowadziłowXII-XIIIwiekudorozbiciajednolitejmonarchiiwczes-
nofeudalnejwPolsce.
Wówczesnymspołeczeństwiefunkcjonowałarównieżwolnaludność
wiejska.Byłotoskutkiemsystemudaninipowinności,którątawarstwa
uiszczałanarzeczwładzypaństwowej.Wszyscychłopibudowaligrody
książęce,zasiekiwpuszczachgranicznych,wznosilimosty,budowalidrogi,
awraziewojnybroniliswojegookręgu27.Systemtenwywodziłsięjeszcze
zczasówplemiennych.Jakwprzeszłościnaczelnikplemieniamiałprawodo
darów(dani)wmiodzielubfutrach,aodposzczególnychopolipowolelub
krowienautrzymanieswojegootoczenia,takksiążęnawyżywieniedworu,
drużynyiadministracjiegzekwowałdaninyodludności.Byłyonezczasem
corazliczniejszeiróżnorodneiodbijałysięnapoziomieżyciatejczęści
społeczeństwa.Daninamiobciążanorównieżniewolnych,będącychosobistą
własnościąpanującego.Townastępującychstuleciachzacierałoróżnicęmię-
dzyobydwiemakategoriamiimiałodecydująceznaczeniedlazmianwstruk-
turzespołecznej.Licznepowinnościodrywałyludziodichgospodarstwana-
wetwokresiezbiorów.Pozapowinnościamiwojskowymi(doktórychnależy
27
K.Modzelewski,Organizacjegospodarczepaństwapiastowskiego,Warszawa1975.
