Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.SPOŁECZEŃSTWO
51
królalubksięcia,doktórychmiałzaufanie(temogływywodzićsięzróżnych
kręgówspołecznych,anawetmogłybyćobcegopochodzenia).Znacząca
częśćtejwarstwypochodziłazrodówdziedziczącychprzywileje,potomków
tych,zktórymiPiastowiepodbijalikolejneplemiona,formowaliswojepaństwo.
Grupataobsadzałaurzędydworskieilokalne,dowodziłaoddziałamiwoj-
skowymi,pełniłafunkcjedyplomatyczne.Onabyłaelitąśredniowiecznego
państwa,znimsięutożsamiała.Wświadomościtejelitytkwiłoprzekonanie
ojejwyjątkowychprawach,odróżniającychjąodpozostałejludnościpaństwa
iupoważnionejdoczerpaniakorzyścizzasobówpaństwowych.Podstawy
możnowładztwanależyszukaćwśródstarszyznyplemiennej,związanejod
dawnazdynastią,awięcpolańskiej,atakżewśródstarszyznyinnychplemion,
którepoparłyPiastówipodporządkowałysięim,pomagajączwalczaćsilną
opozycję.Toonastałasięgrupąpretendującądoudziałuwrządachpań-
stwem.Synowieichoddziecięcychlatwysyłanibylinadwór,gdzietworzyli
grupęrówieśnikówsynówksiążęcych,anastępnieichdrużynę.Takioddział
młodzieży,pochodzącejznajznamienitszychrodów,stanowiącygwardię
przybocznąBolesławaKrzywoustego,zostałprawiecałkowiciewyciętywjed-
nejzbitewzPomorzanami,cowywołałofalęniechęcidoksięcia.Jednakpo-
bytnadworzezapewniałsynowimożnowładcypozycjępodobnądoojcow-
skiej.Wrazzpowiększaniemsięrodzinmożnowładcówpowstawałyduże
rody,zachowująceznacznąsolidarnośćiwystępującejakozwartasiłapoli-
tyczna.Niebyłoichwiele,wXIIIwiekumożnabyłosięichdoliczyćkilku-
dziesięciu.Ścisłeprzestrzeganiedziedziczeniapomieczu,prawobliższości
chroniłyludprzedprzejściemjegoposiadłościwobceręce,amożnikrew-
niacypopieraliswychwspółrodowców23.
Ważnymelementemaparatupaństwaispołeczeństwawczesnofeudal-
negobyładrużynaksiążęca.WX-XIwiekubyłatogrupazawodowychwojow-
ników,niemającażadnychpowiązańzrodamilubgrupamiterytorialnymi.
Zobowiązanabyładolojalnościwobecksięcia,dowiernościiposłuszeństwa.
Władcadostarczałjejkompletnegouzbrojeniaizaopatrzenia,aoddziałom
konnicykonibojowych.Nadtodawałposagcórkomrycerzyzdrużynyide-
cydowałowychowaniusynów,którymwypłacałwiano,zastępującojca-wo-
jownika.Składdrużynksiążęcychniebyłjednorodny,wielujejczłonkówpo-
chodziłozodległychziem,książętawynajmowaliobceoddziały(częstobylito
znanizodwagiWikingowie).Utrzymaniedrużynybyłokosztowne,opłacało
siętylko,gdymożnabyłokorzystaćzniejnastałe,wwyprawachzewnętrz-
nychnietylkowcelachpolitycznych,aletakżewczystołupieżczych(dla
zdobyciajeńcówiłupów).Najlepszaczęśćdrużyny,składającasięznajbar-
dziejdoświadczonychwojowników,stanowiłagwardięksięciastaletowarzy-
szącąjegoosobie.Tooninajczęściejawansowali,moglinawetbyćzaliczani
23
A.Gieysztor,Podstawyspołeczneitreściideowekulturywcześniejszegośredniowiecza
polskiego,[w:]IXPowszechnyZjazdHistorykówPolskich.Historiakulturyśredniowiecznej
wPolsce,t.II,Warszawa1964.
