Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
I.DAWNEPAŃSTWOPATRYMONIALNEIMONARCHIASTANOWA(966-1505)
osad,dobrychterenówpoduprawę,pastwiskorazwykorzystaniemożliwości,
jakiedawałylasy,jeziora,rzekiimorze.
Celemtakiegopostępowaniabyłozaspakajaniepotrzebczłowieka,całych
grupwzakresiewyżywienia,obronyprzedkatastrofamiiklęskamiżywio-
łowymi,obronyprzedobcymi.Obokorganizacjigospodarczejludziemusieli
stworzyćorganizacjeobronne(wojsko),polityczne(wiece)ireligijne(świąty-
nie).Abysprawnietofunkcjonowało,powstawałyrody20.
Organizmempowstałymzwiększejliczbyspokrewnionychzesobąrodów
byłoplemię.Niezawszejednaksąsiadującerodyłączyłydobrestosunki.Nie-
kiedyrywalizacjagospodarczalubwalkaowładzęwplemieniuprowadziłado
wybuchukonfliktów,aczęstodowalk.Wewspólnotachozwiązkachpokre-
wieństwaorazwrodachpatriarchalnychepokiprzedfeudalnejródnietylko
broniłinteresówkażdegozeswychczłonkówwobecotaczającegoświata,ale
równieższukałzemstyzaśmierćnaczłonkachroduzabójcy.Zwyczajten
zwanowPolscewokresieśredniowieczawróżdą.Plemiębyłoorganizacją
ocharakterzepolitycznym.Pierwszeplemionanaziemiachpolskichtworzyły
sięprawdopodobniejużwokresieneolitu,byłyonetworaminietrwałymi.
Początkowołączyłysięwplemionaspokrewnionelubsąsiadującezesobą
rody,związaneinteresamigospodarczo-politycznymi.
Przykształtowaniusięorganizacjiplemienia,któreułatwiałatradycja
wspólnegopochodzeniawchodzącychwjegoskładrodów,jednośćjęzyka,
obyczajówikulturymaterialnejbyłakonieczna.Silnymelementemłączącym
byłkultplemienny,któryujednoliciłkultyrodowe.
Plemiębyłoorganizacjądemokratyczną,decyzje(polityczne)dotyczące
ogółuzapadałynazgromadzeniachogólnychwszystkichmężczyznzdolnych
donoszeniabroni.Wpewnymokresienaczołowysunęłasięzwiązanazwo-
dzemgrupastarszyznyizawodowychwojowników.Ustrójtakinosiwhisto-
riografiimarksistowskiejnazwędemokracjiwojennej.Gloryfikowanodzia-
łalnośćwojowników,sławazabójcyichwałazabitegowwalcezwrogami
zajmowałycorazwięcejmiejscawtradycjiplemiennej.Rósłautorytetzwy-
cięskichwodzów.Kultplemiennyzacząłnabieraćcechmilitarnych.Szczęś-
ciewodzamiałocharaktercharyzmatu,wiarawdziedzicznośćtegocharyz-
matuułatwiałapotomkomwybórnastanowiskoojcowskie,gdyszczęście
wojenneopuściłowodza,traciłwładzę.Wojnybyłyjednymzgłównychczyn-
nikówprowadzącychdozróżnicowaniamajątkowegoirozwarstwieniaspołe-
czeństwa21.
Wczasachśredniowieczadzieliłosięononakilkacharakterystycznych
warstw,najegoczelestałomożnowładztwo22.Byłytoosobyzbezpośredniego
otoczeniawładcy.Decydowałypośrednio,współrządzącpaństwem,ojego
polityceistrategiirozwoju.Wśródtegogremiumbyłyosobydobieraneprzez
20
K.Buczek,Ziemiepolskieprzedtysiącemlat,Wrocław-Kraków1960.
21
L.Leciejewski,Słowiańszczyznazachodnia,Wrocław1976,s.17inast.
22
M.Barański,DynastiaPiastówwPolsce,Warszawa2008,s.110-120.
