Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ograniczeniapojęćprakseologicznych
59
Ekonomistaniemożebyćspecjalistą.Rozpatrująckażdyproblemmusimiećza-
wszenauwadzecałysystem.
Historycyczęstogrzesząprzeciwkotejzasadzie.Złatwościąwygłaszajątwier-
dzeniaadhoc.Niekiedyniezauważają,żezwiązekprzyczynowyjestczęściąca-
łegokompleksuzjawisk.Daremnesąichwysiłki,byzbadaćrzeczywistość,nie
nawiązującwogóledotego,colekceważąjakozgóryzałożonepoglądy.Wistocie
zaśnieświadomieprzyjmująpopularnedoktrynyoddawnazdemaskowanejako
błędneiwewnętrzniesprzeczne.
11.Ograniczeniapojęćprakseologicznych
Kategorieipojęciaprakseologicznemająsłużyćzrozumieniuludzkiegodzia-
łania.Stająsięonewewnętrzniesprzeczneitracąsens,jeślipróbujesięjezasto-
sowaćdowarunkówinnychniżte,któredotycząludzkiegożycia.Naiwnyantro-
pomorfizmpierwotnychreligiijestczymśniedoprzyjęciadlaumysłufilozoficz-
nego.Równienieprzekonującesąwysiłkifilozofówzmierzającedoopisaniaza
pomocąpojęćprakseologiiwłaściwościbytuabsolutnego,wolnegoodwszelkich
ograniczeńisłabościludzkiegoistnienia.
Filozofowieiteologowiescholastyczni,atakżeoświeceniowiteiściideiściwy-
obrażalisobiebytabsolutnyjakoistotędoskonałą,niezmienną,wszechmocną
iwszechwiedzącą,amimotoplanującąidziałającą,realizującąceleiużywającą
środkówdoichosiągnięcia.Tymczasemdziałaniemożnaprzypisaćjedynieisto-
cie,któraodczuwaniezadowolenie,apowtarzanedziałanietylkotakiejistocie,
któraniedysponujeśrodkamipozwalającymiraznazawszeusunąćdyskomfort.
Bytdziałającyjestzczegośniezadowolony,niejestwięcwszechmocny.Gdyby
byłzadowolony,niedziałałby,agdybybyłwszechmocny,todawnojużusunąłby
przyczynęswojegodyskomfortu.Istotawszechpotężnaniemusiwybieraćmiędzy
różnymistopniamidyskomfortu.Niemusisięgodzićnamniejszezło.Wszechmoc
oznaczałabymożnośćrealizowaniawszystkichpotrzebiosiąganiapełnegozado-
woleniabezkoniecznościrespektowaniajakichśograniczeń.Takiecechykłócąsię
jednakzsamympojęciemdziałania.Dlaistotywszechmocnejnieistniejąkategorie
celuiśrodków.Człowiekjejnieogarnia,nierozumie.KażdyDśrodek”dajeisto-
ciewszechmocnejnieograniczonemożliwości,możebyćprzezniąużytydoosiąg-
nięciadowolnegocelu.Każdycelmożebyćosiągniętybezużyciajakichkolwiek
środków.Konsekwentnerozważaniewszechmocyiwyprowadzanieztegopojęcia
ostatecznychlogicznychwnioskówprzekraczamożliwościludzkiegoumysłu.Poja-
wiająsięnierozwiązywalneparadoksy.Czyistotawszechmocnamożezrealizować
coś,nacopóźniejniebędziemiaławpływu?Jeślitak,tojejwszechmocbyłaby
ograniczona,awięcniebyłabytoistotawszechmocna.Jeślizkoleiniemożeczegoś
takiegozrealizować,totymsamymniejestwszechmocna.
Czywszechmociwszechwiedzadająsiępogodzić?Wszechwiedzaoznacza,
żewszystkieprzyszłezdarzeniasąjużnieodwołalnieustalone.Jeśliistniejewszech-
wiedza,toniemożliwajestwszechmoc.Niemożnośćodmienieniazgóryustalone-
gobiegurzeczyograniczałabymocwszystkichdziałającychpodmiotów.
