Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
58
Epistemologicznezagadnienianaukoludzkimdziałaniu
przyjąćtylkodwiepostawy:albowskazaćbłędylogicznewciągudedukcyjnych
rozumowań,któredoprowadziłydotychrezultatów,albouznać,żerozumowa-
niasąpoprawneizasadne.
Wykazywanie,żeżycieirzeczywistośćsąnielogiczne,byłobybezcelowe.Życie
irzeczywistośćniesąanilogiczne,aninielogiczne;sąpoprostudane.Jednak-
żelogikajestjedynymdostępnymczłowiekowinarzędziemumożliwiającymich
poznawanie.Niemasensuwykazywanie,żeżycieihistorianiedadząsiępojąć
iopisać,aludzkirozumnigdyniepojmieichistoty.Krytycypopadająwsprzecz-
ność,gdywypowiadajątwierdzeniaotym,coniedasięopisać,ajednocześnie
rozwijająteorie–oczywiściefałszywe–natemattego,coniezgłębione.Wiele
zjawiskpozostajepozazasięgiemludzkiegoumysłu.Jeślijednakczłowiekjest
zdolnyzdobywaćjakąświedzę,choćbyograniczoną,toosiągająwyłączniedzię-
kirozumowi.
Niemniejjałowesąpróbyprzeciwstawieniarozumieniaitwierdzeńekono-
mii.Sferarozumieniahistorycznegoobejmujetylkotezagadnienia,którychinne
naukiniemogądokońcawyjaśnić.Rozumienienigdyniemożebyćsprzeczne
zteoriamiwypracowanymiprzeznaukipozahistoryczne.Rozumieniemożesłu-
żyćtylkopopierwszeustaleniu,żeludziebylimotywowanidodziałaniaprzez
określoneideeorazdążylidookreślonychcelówistosowalidoichrealizacji
określoneśrodki,apodrugiepokazaniudoniosłościróżnychczynnikówhisto-
rycznychtam,gdzieniemogątegouczynićnaukipozahistoryczne.Rozumienie
nieuprawniawspółczesnegohistorykadotwierdzenia,żeegzorcyzmybyłyod-
powiedniąmetodąleczeniakrów,anidoutrzymywania,iżprawaekonomiinie
obowiązywaływstarożytnymRzymiealbowimperiumInków.
Człowiekjestistotąomylną.Poszukujeprawdy,toznaczynajodpowiedniej-
szegosposobupojmowaniarzeczywistości,najakipozwalamustrukturajego
umysłuirozumu.Niejestwszechwiedzący.Nigdyniemożebyćcałkowiciepe-
wien,żeniepobłądziłwswoichdociekaniachiżeto,couważazaniepodważal-
nąprawdę,niejestfałszem.Jedynąrzeczą,którączłowiekmożewtejsytuacji
zrobić,jestnieustanneweryfikowanieswoichteorii.Dlaekonomistyoznaczato
prześledzeniewszystkichtwierdzeńażdoichniepodważalnejipewnejpodsta-
wy–kategoriiludzkiegodziałania–iskrupulatnezbadaniewszystkichzałożeń,
atakżewnioskowańprowadzącychodtejpodstawydoanalizowanegotwierdze-
nia.Owaproceduraniegwarantuje,żeunikniesiębłędu.Bezwątpieniajednak
jestnajskuteczniejsząmetodąpozwalającąsięgoustrzec.
Prakseologia,awięcrównieżekonomia,jestsystememdedukcyjnym.Swoją
siłęczerpiezkategoriidziałania–podstawyswoichrozumowańdedukcyjnych.
Żadnetwierdzenieekonomiiniemożebyćuznanezapoprawne,jeśliniewiąże
goztymfundamentemciągniepodważalnychwnioskowań.Twierdzeniepozba-
wionetakiegopowiązaniajestarbitralneiosadzonewpróżni.Niesposóbjestzaj-
mowaćsięjakimśdziałemekonomii,jeślinietraktujesięgojakoczęścisystemu
wiedzyodziałaniu.
Naukiempirycznezajmująsięnajpierwzdarzeniami,apotemprzechodząod
tego,cowyjątkoweijednostkowe,dotego,cobardziejogólne.Takiepodejście
pozwalanaspecjalizacjębezkoniecznościpamiętaniaocałejdziedziniebadań.
