Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
13
skomponowanielitaniiłączysięnieodzowniezakceptacjąGOS-u,motywu-
jącegolitanię,izespojrzeniemnarzeczywistośćopisywanąwutworze
zperspektywytegogatunku.Posługującsiętrafnymzdaniemzodpowiedzi
udzielonejprzezMichałaBachtinaredakcji„NowyjMir”,możnastwierdzić,że
„wciąguwieluwiekówżycia”litanii„skropliłysięwniejformypostrzeganiai
interpretacjiróżnychaspektówświata”
10
.Zdanieto–woryginalnejwersji
Bachtinowskiej–następujepoakapiciepoświęconymzagadnieniuutajonych
zjawisksemantycznych:
Zjawiskasemantycznemogąistniećpotencjalnie,wpostaciutajonej,iujawniaćsię
dopierowsprzyjającymkontekścieznaczeniowymkulturnastępnychepok.[...]Jak
każdyartysta,Szekspirbudowałswedziełaniezelementówmartwych,zkamienia,
leczzkształtówjużnabrzmiałychsensem,obciążonychznaczeniowo.[...].
Szczególnieważnąrolęodgrywajągatunki.Wciąguwieluwiekówichżycia(tak
gatunkówliterackich,jakigatunkówmowy),skraplająsięwnichformypostrzegania
iinterpretacjiróżnychaspektówświata.
11
Niematuznaczenia,żeBachtinużyłakuratwtymwypadkuprzykładu
tragediopisarza(Szekspira),gdyżpodwzględemutajonejsemantykigatunku
litaniastanowizjawiskoporównywalne.JakzauważyłkomentatorBachtina,
podobnepoglądymanifestująsiętakżewpracyJurijaTynianowaOdajako
gatunekretoryczny,aściślejrzeczbiorąctam,gdziepojawiasiękategoria
nastawieniasłowa
12
.Pokrewnykierunekpostrzeganiaprzedmiotugenologicz-
negowidaćrównieżwwypracowanejprzezStanisławaBalbusakoncepcji
przestrzenihermeneutycznej:
konkretneformyliterackie(objawiającesięwstrukturzeartystycznejkonkretnych
utworów)nierealizują(wkażdymrazieniemusząrealizować)określo-
nychparadygmatówgatunkowych,apriorycznychwobecnichi„danychz
góry”–takjakjakaślanguepoprzedzazrealizowanewniejparole–alezcałą
pewnościązjawiająsięzawsze–takodstronynadawcy,autora,jakodstrony
odbiorcy,czytelnika–wmniejlubbardziejdokładniewyznaczonejprzestrzeni
red.JerzyBartmiński,Lublin1999,s.269-270;J.Anusiewicz,AnnaDąbrowska,MichałFleischer,
Językowyobrazświataikultura.Projektkoncepcjibadawczej,[w:]Językowyobrazświataikultura,
red.A.DąbrowskaiJ.Anusiewicz,Wrocław2000,s.30-31;AnnaKadyjewska,Problematyka
obrazuświatawbadaniachjęzykapisarza(naprzykładziepismCyprianaNorwida),[w:]Semantyka
tekstuartystycznego,red.AnnaPajdzińskaiRyszardTokarski,Lublin2001,s.328-329;Bożena
Witosz,Dyskursistylistyka,Katowice2009,s.26.Bezosobnegoterminuprzekonanie,żegatunek
stanowi„jedenzkluczydokulturydanegospołeczeństwa”wyrażateżStanisławGajda,
Gatunkowewzorcewypowiedzi,[w:]Współczesnyjęzykpolski,red.J.Bartmiński,Lublin1993,s.255.
10
MichałBachtin,Odpowiedźnapytanieredakcji„NowyjMir”,[w:]tegoż,Estetykatwórczości
słownej,przeł.DanutaUlicka,Warszawa1986,s.471-472.
11
Op.cit.
12
Por.GalinTihanov,Paniniewolnik.Luka
´cs,Bachtiniideeichczasów,przeł.Marcin
Adamiak,red.DanutaUlicka,Warszawa2010,s.148-150.
