Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
religijnych”
4
(Niwida).O„niekończącychsięlitaniach”
5
wspominałbadacz
kulturysumeryjskiej,E
´douardDhorme.„Inwokacjami,mającymicharakter
litanii”
6
nazywaławestyjskiegathyOtakarKlı
´ma,aMichałSwobodazJerzym
Danielewiczemukulinazwę„hymnówlitanijnych”naokreślenieszeregu
modlitwzapisanychwutworachłacińskich–GeorgikachWergiliusza,
MetamorfozachOwidiusza,WojniedomowejLukana,ArgonautyceWaleriusza
oraztragediachSeneki–HerkulesszalejącyiHerkulesetejski.
7
Wewszystkichtychprzykładachnazwa„litania”stosowanabyłajak
gdybywcudzysłowie.Niestałyzaniątekstypodanewramiedelimitacyjnej
KyrieeleisoniAgnusDei.Niebyłapopartamodlitwamizawierającymisupli-
kacjeOrapronobis.Nieoznaczałaprzekazówzkolektąnakońcu.Świadczyła
raczejonowymrozumieniusłowa,gdziewyraz„litania”znaczynietylko
składnikżyciareligijnegochrześcijan,lecztakżepewienuniwersalnygatunek
mowyczynawet–pewiengatunekpoetycki.
DlasamychEuropejczykówrozpoznanietoniemiałobywiększego
znaczenia,gdybyzajegopośrednictwem,wokresierozciągającymsięod
końcaXIXwieku,niezostałmimowolniedowartościowanyiodkrytywno-
wymblaskunaszwłasnygatunek:litania.Choćimpulswyszedłzobserwacji
tego,coznajdowałosięnazewnątrztradycjibezpośrednionasdotyczącej,to
wrezultaciedonaszejświadomościdotarłogłębszerozumienieformy
związanejzchrześcijańskimdziedzictwemduchowymiliterackim.Okazało
siębowiem,żeistotalitaniitonietylesprawatakichczyinnychelementów,
regulowanychnormąliturgiczną,leczsprawadośćszerokorozpowszechnionej
poetykitekstusakralnego;żelitania–wewszystkichswoichodmianach
iwcieleniach–stanowizjawiskonietylkoreligijne,lecztakżepoetyckie.
Każdalitaniajestpoetyckazzasady.
Niestety,wśladzatymnieruszyłalawinabadańnaukowych,rozpa-
trującychwłaściwości,któreprzeztysiącleciagwarantowałylitaniiciągłość,
atrakcyjnośćiproduktywność.Mimocałejmasypracpoświęconychatolita-
niomstarożytnościpozachrześcijańskiej,atolitaniomanglosaskim,ato
karolińskim,atomozarabskim,atojeszczeinnym–niezaprzątanosobie
głowypytaniemostrukturęgatunkową,ośrodkistylistyczne,semantykę
4
MauriceWinternitz,AHistoryofIndianLiterature,przeł.VuppalaSrinivasaSarma,Delhi
1981,s.54.PodobnezdanieodnajdujemyuStanisaławaSchayera,Literaturaindyjska,[w:]Wielka
literaturapowszechna,red.StanisławLam,Warszawa1930,s.119-120.
5
E
´douardDhorme,LesreligionsdeBabylonieetd’Assyrie,Paris1949,s.248.
6
OtakarKlı
´ma,Historialiteraturyawestyjskiej,staroperskiejiśrednioperskiej,przeł.Danuta
Reychmanowa,[w:]tegożiinnych,Historialiteraturyperskiejitadżyckiej,red.JanRypka,
Warszawa1970,s.18.Drogępięciu„litanii”zMłodejAwesty,przekładanychstopniowona
językiśrednioperski,nowoperski,sanskrytorazgudżaracki–jedenzurzędowychjęzykówIndii,
prześledził:A[braham]V[alentine]WilliamsJackson,Introduction,[w:]TheNyaishesorZoroastrian
Litanies,wyd.,tenże,NewYork1908,s.ix.
7
Por.MichałSwoboda,JerzyDanielewicz,Modlitwaihymnwpoezjirzymskiej,Poznań1981,
s.85-86,100,110-111,126-127,131.
