Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.•ródła,prawidłowościrozwojuorazklasyfikacjapotrzeb
19
zauważyć,żezaspokojeniewielualbonawetwiększościpotrzebniepowodujeichograni-
czenia,toznaczyzmniejszenia,anitymbardziejichzaniku,leczrozwójinnychpotrzeb
itozregułyniejednej,alewielu(wiązkipotrzeb).Naprzykładzakupmieszkania
(potrzebatzw.osłony)rodzizapotrzebowanienaróżnorakieartykułysłużącedowyposa-
żeniategomieszkania,zakupsamochodupowodujeistotnezmianywtrybieżyciaczło-
wiekairodziszeregnowychpotrzebizachowań(dojazdydopracy,wyjazdynaweekend
pozamiasto,zapotrzebowanienausługinaprawcze,garażitp.).Konkludującmożna
stwierdzić,żepotrzebyludzkieniemającharakterustałego,aledynamiczny,nieustannie
sięrozwijają,zmieniasięichstrukturaihierarchia.Ważnymwięczagadnieniemdla
praktykigospodarczejjeststałebadaniepotrzebspołecznych,śledzenieichrozwoju,
skutkówzaspokojeniaitp.
Międzypotrzebamiwystępująpowiązaniaocharakterzesubstytucyjnym,komple-
mentarnymisynergicznym.Relatywnienajmniejwidocznajestsubstytucyjność(zastępo-
walność);występujeonawłaściwiedopierowodniesieniudoniektórychpotrzebwyż-
szych.Niewielkielubpraktycznieżadnesąnatomiastmożliwościsubstytucjiwśród
potrzebniższegorzędu(np.potrzeby-konieczności).
Wspomnianojuż,żezaspokojeniejednychpotrzebrodzizregułypotrzebynowe,
którewstosunkudozaspokojonychmającharakterkomplementarny(uzupełniający)
lubsynergiczny(wzajemniestymulujący,potęgujący).Przykłademkomplementarności
potrzebmożebyćzapotrzebowanienabenzynęczygaraż,gdysiękupiłosamochód.
Przykłademsynergizmumogąbyćpotrzebyedukacyjneorazkulturalne;wzrostpoziomu
zaspokojeniapotrzeboświatowychwyrażającysięwewzrościewykształceniastymuluje
zazwyczajrozwójpotrzebkulturalnych.Zjawiskasubstytucyjności,komplementarności
isynergizmubędąwzrastaćwrazzrozwojemiróżnicowaniemsiępotrzebludzkichoraz
środkówisposobówichzaspokajania,adotycząprzedewszystkimpotrzebwyższego
rzędu(tzw.potrzebwtórnychalbopotrzeb-aspiracji).
Jakwcześniejwspomniano,potrzebysąodczuwanesubiektywnienaogółjakoprag-
nieniaczypożądania.Pragnieniamająokreślonycel,alboinaczej–określonątreść
przedmiotową,jakąjestnaogółjakiśprodukt,czyliprzedmiotlubusługazaspokajające
tępotrzebę(np.pragnienieposiadanianowychbutów,mieszkania,wyższegowykształ-
cenia,poprawywyglądu,zdrowia).Konkretyzacjatychpragnień(pożądań)niekończy
sięzazwyczajnasamymprodukciewjegoogólnymrozumieniu(np.jakieśtambuty,
jakiśsamochód),leczprzybieraostateczniepostaćkonkretnegoproduktu(np.buty
markiEcco,telewizormarkiSony,samochódmarkiToyota).
Istotązaspokojeniapotrzebprzezposzczególnedobrajestwykorzystanieichwar-
tościużytkowych(użyteczności).Rozróżniasięwartośćużytkowądobrapodstawową
orazdodatkową(wcytowanymujęciuJ.Szczepańskiego–otoczkową).Przykładowo
użytecznościąpodstawowąsamochodujestjegozdolnośćdoszybkiegoprzemieszczania
ludziirzeczy,aużytecznościądodatkową(otoczkową)jestto,żeuchodzionczęstoza
ważnyczynnikprestiżuspołecznego,wyróżnieniaitp.
Wwyższychfazachrozwojuspołeczno-gospodarczego,gdysąjużzaspokojone
wdostatecznymstopniupotrzebypodstawowe,dalszyrozwójpotrzebsprowadzasię
przedewszystkimdowzrostupotrzebotoczkowych.Przykładowowodniesieniudo
