Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nychmiędzyEskimosamiaAnglikamiczyPolakami.Zauważmyjednak,
żePolakdostrzegaróżnicemiędzyśniegiemsypkimczypuchemśnież-
nymaśniegiemlepkim,zktóregomożnaulepićbałwana,czyteżśnie-
giemzmarzniętymitd.Polacyniemajątyluwyrazówizwrotówokreś-
lającychsmakiaromatwinacoFrancuzi.JednakPolak,któryzamieszka
weFrancjiiprzyjmiezwyczajpiciawina,bardzoszybkoznajdzielub
wymyśliwłaściweokreślenia.Przykładymożnamnożyć,awnioseknasuwa
sięsam:bezwzględunaróżnicejęzykoweludzkipotencjałkognitywny
jestbardzopodobny(por.Tabakowska1993:28).
Podkreślaliśmyjuż,żerosyjsko-angielskieprzykładyCatfordasąwy-
rwanezkontekstu–niewiemy,ktojepowiedział,dokogo,wjakiej
sytuacji,pocoitd.Zatemznaszegopunktuwidzeniapowyższaanaliza
niedotyczyróżnicznaczenia,leczróżnicmiędzyjęzykiemrosyjskim
aangielskim,apodlegająjejwłaściwienieteksty,lecztekstypotencjalne.
Przeztekstpotencjalnyrozumiećbędziemytakiciągsyntagm,któryjest
przytaczany͞analizowanybezkontekstulubwkontekścietakniejasnym,
żeniepozwalaonnaprzypisanietekstowiżadnychscen,scenariuszy
czymotywów,ajedynie,wnajlepszymprzypadku,najogólniejszychsche-
matów.Naistnienietegotyputekstów–zwłaszczawbadaniachlingwis-
tycznych–zwróciłuwagęamerykańskipsychologJ.D.Bransford(1979).
Bransfordzauważył,żezdaniaprezentowanebadanymwkontekście
eksperymentalnym,traktowanesąprzezuczestnikówdoświadczeniajako
przykładywypowiedzi,którektośwjakiejśsytuacjimógłbywygłosić.Itak
naprzykładzdanie,,Billhasaredcar,,(Billmaczerwonysamochód)
traktowanejestjakowpełnizrozumiałe(1979:155).Kiedyjednakto
samozdaniewypowiedziałjedenzeksperymentatorów(E)doniewtajem-
niczonegokolegi(K)wkontekścienieeksperymentalnym,reakcjabyła
następująca:
Wyglądałnabardzozaskoczonego,milczałprzezjakieśtrzysekundyiwkońcu
wykrzyknął:,,Oczymtymówisz,docholery?’’Pokrótkiejsesjiuświadamiającej
KroześmiałsięiwyjaśniłE,cosiędziałowjegogłowie.NajpierwKpomyślał,że
EmówiopewnejosobieimieniemBill,którąKznał.PochwiliKuświadomił
sobie,żewedlewszelkiegoprawdopodobieństwaEniemożeznaćtejosoby,
apozatymtenBillniekupiłbynigdyczerwonegosamochodu.PotemKpomyślał,
żeEmógłpomylićimionaiżenaprawdęchciałpowiedziećJ(ichwspólnyznajo-
my).Kwiedział,żeJzamówiłnowysamochód,alebyłzaskoczony,żesamochód
jestczerwonyiżedostarczonogotakszybko.Krozważyłjeszczekilkadodat-
18
