Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
,,rozumiemy,,nawetAzteków–cywilizację,którapowstaławcałkowitej
izolacjiodświataeuropejskiego,kulturęradykalnieodmiennąodśród-
ziemnomorskiej.Innasprawa,żenaszerozumienieinnychświatówiin-
nychistotzawszeopierasięnanaszymwłasnymdoświadczeniuiznajo-
mościwłasnejkultury,azatembędziezawszewpewnym(czynawet
znacznym)stopniuantropocentryczne,eurocentryczne(wprzypadku
Europejczyka)iwreszcieegocentryczne:mówiącpotocznie,zwyklemie-
rzymyinnychwłasnąmiarą.Nieoznaczatojednak,żejesteśmyślepi
igłusinainnośćiżeniczegonowegoniepotrafimysięnauczyć.Dotego
problemuwrócimywkolejnychrozdziałach,naprzykładpodczasoma-
wianiatakzwanejnieprzekładalnościkulturowej.
JaksłuszniezauważająA.NeubertiG.M.Shreve,onieprzekładalności
możnamówićwłaściwietylkowtedy,kiedynaprzekładniemazapo-
trzebowania(1992:85),kiedytłumaczeniedanegotekstuitaknieznalaz-
łobyodbiorców.TrudnosobiewyobrazićnaprzykładtłumaczenieTeorii
względnościnajęzykTokPisin,choćbyztegowzględu,żestudiujący
fizykęPapuasiwładająjęzykiemangielskim,awięctłumaczenieniebyło-
bynikomupotrzebne,wymagałobynatomiaststworzeniawjęzykuTok
Pisincałegosłownictwafizycznego,któregotenjęzyknieposiada(por.
Bar-Hillel1964b).
Powyższakrytykatezyoabsolutnejnieprzekładalnościnieoznacza,
żechcemydlaodmianypostulowaćabsolutnąprzekładalnośćwszyst-
kiego.JakzauważyłWojtasiewicz:
Nieprzekładalnośćmożedotyczyćjedyniepewnychwypadkówszczególnych,
możenawetbardzolicznych,aledającychsięinterpretowaćjakowyjątkiod
ogólnejzasadyprzekładalnościzjednegojęzykanadrugi.(Wojtasiewicz
1957͞1992:28)
NaszymzamiaremjestjedyniepowtórzeniezaWojtasiewiczem,żeteksty
–dodajmy:tekstytworzoneprzezludziwcelachkomunikacyjnych–są
zawszemniejlubbardziejprzekładalne.Zastrzeżenieotekstachtworzo-
nychprzezludziwcelachkomunikacyjnychjestistotne,ponieważistnieją
teksty,którymewidentnietakicelnieprzyświeca.Cogorsza,takieteksty
sączasemanalizowaneprzezteoretykówtłumaczeniawceluwykazania
nieprzekładalności(absolutnejbądźwzględnej),czychoćby,,nieprzy-
stawalności,,języków.NaprzykładJ.C.Catford(1965:37–39)analizuje
rosyjskiezdanie,,japriszła,,jakoekwiwalentangielskiego,,I,vearrived,,
16
