Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dyskursianalizadyskursu
11
WedługT.vanDijkadyskursjestmówionymalbopisanymzdarzeniemko-
munikacyjnym(vanDijk2001),ajegoanalizamaopisywaćtrzywymiaryko-
munikacyjne:to,jakDużyciejęzykawpływanawyobrażeniaczłowiekaoświe-
cieinaprzebieginterakcji,[...]jakróżneaspektyinterakcjiwarunkująformę
wypowiedzi[oraz]jakprzekonania[...]uczestnikówkomunikacjidecydują
owyborzeokreślonychśrodkówjęzykowych”(vanDijk2001,10).Pierwotnie
oanaliziedyskursumówiłosięjakoookreśleniuDanalizyrozbudowanychak-
tówmowyitekstówpisanychwrelacjidoichkontekstówspołecznych”(Du-
szak,Fairclough2008,9).
AnnaDuszakdefiniujedyskursjakoDużyciejęzykowe,inaczej-tekst
wkontekścieczyjęzykjakodziałaniespołeczne”(Duszak,2010,33).
TakżewedługJ.BartmińskiegoiS.Niebrzegowskiej-Bartmińskiejdyskurs
tozdarzeniekomunikacyjne(por.Grabias1994,Żmudzki1990,Labocha1996,
Duszak1998,Żydek-Bednarczuk2005).DPojęciedyskursuniedotyczywięcpo
prostu«językawużyciu»,leczobejmujetakżecałykontekstsytuacyjny,cały
złożonyukładkomunikacyjnysłużącyinterakcjiirealizowaniuzałożonychce-
lów.Jestprocesualnąikontekstowąkonceptualizacją«zdarzeniakomunikacyj-
nego»,któregoprzedmiotową,«wytworową»konceptualizacjąjesttekst.Tekst
jakowytwórpodlegającyutrwaleniuireprodukcji,możetrafiaćdowtórnych
odbiorców,którzypoddajągointerpretacjiwedlewłasnychregułwaktachod-
bioru”(Bartmiński,Niebrzegowska-Bartmińska2009,32).
Podsumowując,możnapowiedzieć,żedyskurstowypowiedźistniejąca
wkontekścienietylkojęzykowym,aletakżeprzyjęzykowym(społecznym,po-
litycznym,psychologicznym,filozoficznymitp.)iwtymkontekścierozpatry-
wana.
3.Typydyskursu
OtypachdyskursuwyróżnianychprzezH.Grzmil-Tylutki(2007,22-23)pi-
sałamjużwyżej.Wyodrębniaonaróżnedyskursywzależnościodtego,jakajest
pozycjaideologicznapodmiotu(sątonaprzykładdyskursy:wliteraturze-na-
turalistycznyisurrealistyczny;wfilozofii-fenomenologicznyiegzystencjalny;
wpolityce-lewicowy,gaullistowski,sanacyjny);jakijestobszarjegoaktywno-
ścispołecznej(tutakiedyskursy,jaknp.dziennikarski,administracyjny,uniwer-
sytecki,religijny,wojskowy);kategoriispołecznej,takżezawodowej,doktórej
należypodmiot(naprzykładdyskursdzieci,ojców,lekarzy,sędziów,studen-
tów,menadżerów)idominującejwtymdyskursiefunkcjijęzyka(np.dyskurs
informacyjny,polemiczny,ludycznyalbofatyczny)(za:Grzmil-Tylutki2007,
22-23).
