Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozdziałI
5.Krytycznaanalizadyskursu(KAD)
Współcześniecorazczęściejmówisięotzw.krytycznejanaliziedyskursu-
KAD(Jabłońska2006;Duszak,Fairclough2008;Wodak,Meyer2009;Duszak
2010).Jesttopodejścieinterdyscyplinarne,łączącebadanialingwistycznezba-
daniamiprowadzonymiwnaukachspołecznych.Jesttoformakrytycznych
studiówspołecznych,badającarelacjemiędzyludzkimikategoriamimyślenia
Dainnymielementamiprocesówisystemówspołecznych[...]celemustalenia,
wjakisposób«cementowanie»(«operacjonalizacja»dialektyczna)tychpierw-
szychwtychdrugichprzyczyniasiędo«blokowaniadostrzeganiatego,co
mogłobybyć»”(Duszak,Fairclough2008,10).PodejmowanedziałaniaDmają
zaprzedmiotgłównetematykrytycznychbadańspołecznych,zeszczególnym
uwzględnieniemjęzyka,akonkretnie:zrównoważonychiniesprawiedliwych
relacjiwładzy,ideologiiihegemonii,orazuprzedmiotowienia/podporządko-
wania/marginalizacjiposzczególnychgrupspołecznych.Wszerszymujęciu
KADotwieradrogędowłaściwegotraktowaniarelacjimiędzyznaczeniemama-
terialnością”(Duszak,Fairclough2008,10).Możnapowiedzieć,żekrytyczna
analizadyskursuzajmujesięróżnymiprocesamiiproblemamispołecznymi.
Dyskursjestkluczowymczynnikiemwkonstrukcjiżyciaspołecznego,maon
wnichsiłęsprawczą,aaktualizacjatejsiłyzależyodtowarzyszącychmuwarun-
kówspołecznych.Jestonelementemrelacjiwładzy,którakształtujewartości
wpodległymjejspołeczeństwieorazmazdolnośćwpływanianapunktwidzenia
iopinieinnychośrodkówiogółuspołeczeństwa.Oczywiściekrytycznaanaliza
dyskursuzawierateższczegółowąanalizęszerokorozumianegotekstu.Niema
określonejmetodyanalizy.Niektórzy(Otrocki2008,92)akcentująprzytym,że
założenia,któresąprzyjmowaneprzezbadacza(wtymjegoprzekonaniapoli-
tyczne),powinnybyćujawnione.Postawataka-jakkolwiekMichałOtrockina-
zywająDkryteriummetametodologicznym”-wydajesięwprawdzienietrudna
doutrzymania,opisywanieświatazokreślonegopunktuwidzeniajestbowiem
stosunkowołatwe,alewedługmniezałożeniaświatopoglądoweiideologiczne
badaczaniepowinnywpływaćnasamąanalizę-tzn.chodzioto,żewinnabyć
onaprowadzonazpunktuwidzenianadawcyanalizowanegotekstu,natomiast
dopierownioskizanalizposzczególnychtekstówczynawetdyskursówmogą
zawieraćopiniebadacza.
JakpiszeAnnaDuszak,DKADjestinterdyscyplinarnymprojektembadaw-
czym,czerpiącymzróżnychteorii,trendówimetodanalizy,wramachktórego
poszukujesięmożliwościre-kontekstualizacji1pojęćinarzędzibadawczychna
potrzebyzintegrowanej-lingwistycznejispołecznej-analizyrelacjizacho-
1Wcytatachzachowanopisownię(ortografięiinterpunkcję)źródeł.
