Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RozdziałI
wiącychdanymjęzykiem,tj.zesposobuutrwalonejspołecznieidającejsiępo-
znaćpoprzezjęzykiużyciejęzykawiedzyoświecie,kategoryzacjijegozja-
wisk,ichcharakterystykiiwartościowania”(Bartmiński1988,169-170).Nie
traktujewsposóbbezwzględniekoniecznyrozdzielaniawiedzyjęzykowejipo-
zajęzykowejidopuszczauwzględnieniedanychpozajęzykowych.Definiowany
jestDprzedmiotmentalny”,będącyprojekcjąprzedmioturzeczywistego.Defini-
cjakognitywnanieograniczaskładnikówznaczeniowychdoDcechkoniecznych
iwystarczających”,jaktorobidefinicjataksonomiczna,alemaodnotowaćcechy
utrwalonewznaczeniu.Odchodziprzytymodkonsekwentnejbudowyhierar-
chicznej(chociażjejzupełnieniezarzuca)iwykazujepewnądowolnośćwwy-
borzepojęcianadrzędnego.Dowolnośćtapoleganaprzyjęciupunktuwidzenia,
perspektywyinterpretacyjnej(i-konsekwentnie-genusproximumanalizowa-
negosłowa)podmiotuużywającegojęzyka.Definicjikognitywnejstawiasięwy-
mógadekwatnościtreściowejistrukturalnej.Wymógadekwatnościtreściowej
poleganadostosowaniutreścidefinicjidowiedzypotocznej(metajęzykiemde-
finicjijestzatempolszczyznapotocznawjejwariancieogólnym).Osiągasięją
przezDa)analizęsłowanatlesystemujęzykowego,b)analizęsłowawzapisa-
nychtekstachbadanegojęzyka,c)wywiadyzinformatorami-użytkownikami
badanegojęzyka,podającymim.in.swojedefinicjehaseł,d)wykorzystaniema-
teriałówsocjologicznychietnograficznych,dotyczącychsposobuzastosowania
danegoprzedmiotuwkulturzeizachowańkulturowychużytkownikówjęzyka
wobecprzedmiotu”(Bartmiński1988,177).Wymógadekwatnościstruktural-
nejdefinicji,postawionyprzezJ.Bartmińskiego,oznaczadążeniedoodtwo-
rzeniarelacjipomiędzyskładnikamitreścisłowa,takichjakieustaliłazbiorowa
świadomośćużytkownikówdanegojęzyka.Stądodnotowujesiętutajnietylko
cechykonieczneiwystarczające,alewszystkiecechy,któresąustabilizowane
wobrazieprzedmiotu.Wpóźniejszychpracachautorwskazałnawspomnianą
wyżejpotrzebęanalizypojęćwedługzasadyS-A-T(System-Ankieta-Tekst).
Jakzaznacza,Dostatniawłaściwośćdefinicjikognitywnej[...]polegaćbędziena
kategorialnym,fasetowymuporządkowaniuzdańdefiniujących”(Bartmiński
1988,181-182).
Definicjakognitywna-jakpiszeBartmiński-Djesttekstemkulturywtro-
jakimsensie:1)zawierazapisutrwalonejspołeczniewiedzyoprzedmiotach,
ludziach,zjawiskach;2)zawierazapisprzeświadczeńiwierzeńpodmiotunate-
matświataiczłowieka;3)zawieraodniesieniedonormiwartościpodzielanych
przezpodmiotmówiący”.PowinnanadtoDrespektowaćpunktwidzeniaiper-
spektywępoznawcząmodelowanegopodmiotubadanejkultury,prowadzićdo
odkrywaniazasobuwiedzy,doświadczeń,przekonańisystemunormiwarto-
ści,którychtenpodmiotjestnosicielem”(Bartmiński2013,mps.wdruku,14).
