Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dospołeczno-kulturowejpłaszczyznyistnieniajęzykazaliczyłafunk-
cje:1)poznawczą(dotyczyobiektywizacjirezultatówludzkiegopoznania
orazobiektywizacjiwartościowańtegopoznania),2)symboliczną(polega
nasymbolicznymimetaforycznymujmowaniurzeczywistości),3)(a)kumu-
latywną(poleganautrwalaniu,przenoszeniuiprzekazywaniuprzezjęzyk
ijegotekstywartościiwartościowańokreślonychklasdesygnatóworazdo-
świadczeniaspołecznegoznimizwiązanego)i4)konsolidującą(wyodręb-
niajakąśwspólnotękomunikatywną,tj.naród,grupęspołecznąlubzawo-
dową,subkulturę).
Wrepertuarzefunkcjizwiązanychzpragmatycznym
23uwikłaniemję-
zyka(któremanifestujesięzapośrednictwemtekstów)autorkaumieściła
funkcje:1)perswazyjną(poleganakierowaniuzachowaniamiludzkimiza
pomocąodpowiedniokonstruowanegotekstu),2)ideologiczną(zajmujesię
funkcjonowaniemjęzykaijegotekstówwokreślonejkulturzewodniesie-
niudotakichzagadnień,jak:prawda,kłamstwo,sprawiedliwość,fałsz),3)
performatywną(poleganakreowaniunowychobszarówrzeczywistości
inowychfaktów,główniewsferzeniematerialnej,np.prawnej,obyczajo-
wej),4)magiczną(jestpowiązanazideologiczną;poleganadziałaniuzapo-
mocąśrodkówjęzykaiichkonstrukcjinajakąśrzeczywistość,zarówno
substancjalną,jakipsychicznąorazświadomościowąwceluosiągnięcia
określonychefektów,np.:podporządkowanieczegoś,unieszkodliwienie,po-
konanie,zmiana)i5)sprawczą(dominujewperformatywnymprzekazie;
niepoleganainformowaniukogoś,lecznastwarzaniustanówrzeczy—na
mocywiarylubnamocykonwencjispołecznych).
Realizowanewpłaszczyźnieinterakcjifunkcjekomunikacyjnejęzyka,
zdaniembadaczki,obejmująfunkcje:1)modalną(wskazujenastopień
przekonanianadawcycodoprawdziwościsądu,którywygłasza),2)emo-
tywną(poleganatym,żeaktmowymanacechowanieemocjonalneoróż-
nejsile)i3)interakcyjną(występujewaktachmowytypu:dialog,prośba—
inicjacjadziałania,pozwolenie—reakcjanainneaktymowy)24.
23Funkcjapragmatycznarealizujeinneniżkomunikacyjnecele,jestpojęciemszerszym.
Ztąfunkcjąwiążesięfunkcjaperswazyjna.Funkcjępragmatyczną(nagrunciederywacji)
możnaprzypisać,zdaniemA.Nagórko,tymderywatom,wktórychwysuwasięnaplan
pierwszyniefunkcjakomunikatywna,leczinneintencjenadawcy,takiejak:chęćzaskocze-
nialubrozbawieniarozmówcy,potrzebaautoekspresji,żartuigryjęzykowej.Badaczkado
derywatówofunkcjipragmatycznejzalicza:pozornezdrobnieniatworzoneodabstraktów
(idejka)irzeczownikówmateriałowych(miodek)albonazwwłasnych(Karolek),spieszczenia
(żabusia),derywatyucięciowe(harówa),reinterpretacjeformysłowotwórczej(odważnik
‘człowiekodważny’),derywatybędącesynonimamistylistycznymi(psycholog—psycholożka)
orazuniwerbizmy(budżetówka);A.Nagórko:Zarysgramatykipolskiej(zesłowotwór-
stwem).Warszawa2002.
24G.Sawicka:Relacjeizależnościwtriadzie...,s.11—12.
17
