Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.KOMEDIALITERACKA
91
PierwszakomediaAriostanapisanajestprozą,któranosijeszcześla-
dyłacińskichinspiracjipoety.Nienawiązujeonprzytymdojęzykaisty-
luDekameronu,którywykorzystywanybyłniemalbezograniczeńwkome-
diachinnychwłoskichdramaturgówdebiutującychpoArioście,takichjak
BibbienaczyMachiavelli.ChociażakcjakomediiniejestosadzonawFer-
rarzeaniwżadnymkonkretnymmieściewłoskim,postacieLaCassaria–
zwłaszczadwajsłużącyistręczyciel–zdradzająjużpewnecechyrealizmu,
aniektórescenyzawierająnawiązaniadowłoskiejiferraryjskiejcodzien-
ności.
KolejnakomediaproząAriosta,ISuppositi(Zamienieni),zostaławysta-
wionaporazpierwszywkarnawaleroku1509.Wprologuautorotwarcie
wskazujenaklasyczneźródłainspiracjiswojegodramatu:JeńcówPlauta
iEunuchaTerencjusza.Akcjakomedii,którejtematemjestporazkolejny
nieszczęśliwamiłość,osadzonajesttymrazemwFerrarze.Jednakzwiązek
zcodziennościąniejestwniejprzeztobardziejwyraźnyniżwLaCassa-
ria,astrukturakomediinadalpozostajezbytsilniezwiązanazłacińskimi
modelami.
PierwszymdojrzałymdramatemAriosta,oddalającymsięodschema-
tówkomediiłacińskiejipozwalającymmówićopewnejoryginalności,jest
IlNegromante(Czarodziej),powstałymiędzyrokiem1510a1520iwysta-
wionywFerrarzewkarnawale1528.WIlNegromanteAriostoporazpierw-
szyzrezygnowałzprozynarzeczwiersza–jedenastozgłoskowcasdruccio-
lo(zostatnimakcentempadającymna3sylabęodkońca),któryodtej
chwilistosowałwswoichkomediach.Jedenastozgłoskowiec–wzamyśle
poetybędącyodpowiednikiemjambicznegotrymetrukomediiklasycznej
–miałimitowaćijednocześnienobilitowaćjęzykmówiony,którywswo-
jejnaturalnejpostaciniemógłsięzdaniemAriostapojawićwkomediiDwy-
sokiej”.Chociażwybórstylistycznypoetynieznalazłnaśladowców,awło-
scydramaturdzyXVI-wiecznizdecydowanieodrzuciliwkomediiwiersz
narzeczprozy,dramatnierazinawetwspółczesnegoczytelnikasztucznoś-
ciątworzywajęzykowego.MimożewIlNegromanteAriostonadalkorzy-
stałzeźródełzarównołacińskich(DziewczynazAndrosiPasożytFormion
Terencjusza),jakiwspółczesnych(LaCalandriaBibbienyiLaMandrago-
laMachiavellego),komediajestspójnaioryginalna,ajejakcja–osadzona
wCremonie–tosatyranaprzesądyizabobonypanującewXVI-wiecznym
społeczeństwiewłoskim.
Wswojejkolejnej,mniejudanejkomedii,Glistudenti(1520–25,Stu-
denci),Ariostozatrzymałsięna4scenieIVaktu,adramatzostałdokoń-
czonydopieroprzezsynapoetyVirginia,którynadałmutytułImperfetta
(Nieskończona),orazbrataGabriela,któryswojąwersjęzatytułowałLaSco-
lastica(Komediaszkolna).Krytycypodkreślająsztucznośćkomedii,wktó-
WIEKXVI
