Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.KOMEDIALITERACKA
89
cjonowanychzbiorowąmoralnościąnorm.Bywało,żerealizmniektórych
komediirenesansowychwyrażałsięodwołaniamidokorupcjiklerulubza-
woalowanymiodniesieniamidorzeczywistychpostaci.
Komediarenesansowazwykleprzyjmowałaformępięcioaktową,jeślili-
czyłatrzyaktyzwanojąfarsą,jednoaktowedramatyotematycekomicz-
nej–którepisałmiędzyinnymiRuzante–nazywanodialogami.Większość
komediipoprzedzałprolog,którypełniłniecoinnąrolęniżjegoklasycz-
nypierwowzór.JeśliuPlautajegopodstawowąfunkcjąbyłoinformowa-
niepublicznościotreścikomedii,auTerencjuszadodatkowowyrażenie
uwagpolemicznych,towkomediachXVI-wiecznychrolętakąspełniałod-
dzielnyargument(argomento).Prologwprawdziemógłzawieraćaluzjelite-
rackieipolemicznenawzórterencjański,nigdyjednakniebyłpozbawio-
nywymiaruscenicznego,któryczyniłzniegonieodłącznączęśćspektaklu,
równieteatralną,jaksamakomedia.Wkomediiliterackiejtrzyarystotele-
sowskiejednościmiejsca,akcjiiczasu,niebyłyjednakoworespektowane.
Zwykleograniczanosiędowiernościjednościmiejsca,doktórejzmusza-
łydramaturgówwymogiscenografii,orazczasu.Niestosowanosięnato-
miastdozasadyjednościakcji,którauniemożliwiałabyrealizacjęzawikła-
nych,nakładającychsięnasiebiefabuł,taklubianychprzezXVI-wiecz-
nychdramaturgówiichpubliczność.Akcjaniemalwszystkichkomedii
toczyłasięnaulicy–wpobliżudomubohaterów,awyjątkiodtejreguły
byłybardzonieliczne(np.anonimowaLaVeniexiana).Bohaterowieczę-
stowygłaszalidługiemonologiinformującewidzówowydarzeniach,któ-
rezewzględunaograniczeniatechniczneniemogłymiećmiejscanasce-
nie;podobnąrolępełniłyrelacjewysłanników.Odroku1508,datyna-
pisaniaprzezAriostaLaCassaria,komediawłoskabyłanierozerwalnie
związanazesceną.Zinscenizacjamikomediizwiązanebyłopowstawa-
niepierwszychmiejscteatralnych,salidziedzińców,atakżekształtsceny
irozwójtechnikscenograficznych.
2.NARODZINYKOMEDIIWVOLGARE
FerraraiAriosto
Jednymznajbardziejaktywnychośrodkówżyciateatralnegowrenesan-
siebyłaFerrararządzonaprzezródd,Este.Zainteresowanieteatremroz-
poczęłosiętamzapanowaniaErcoleId<Este(1471–1505),którynietylko
zlecałswoimdworzanomprzekładyklasycznychkomediiPlautaiTeren-
cjusza,aleuczyniłzichinscenizacjijedenzulubionychsposobówmanife-
stowaniaznaczeniaibogactwaswojegodworu.Odroku1486,gdynasce-
WIEKXVI
