Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinypolskiejrefleksjipsychologicznej
byty,określanejakoduchyżywotne.Zakażdymrazem,kiedyduszachce
wydaćpolecenieciału,tonaginaszyszynkęwokreślonestronyiUpędzi
oweduchy,którewpadaiącwniektóreżyłki,biegaiądoteyabooweyczę-
ściciała,inimobracaią”.Mechanizmtenjestskutecznyzarównowod-
niesieniudoniezależnychodwoliczynnościwegetatywnych,wrodzaju
Uobrotówserca”czydziałaniawątroby,jakiruchówdowolnych(np.wła-
daniarękami).JesttooczywiściepoglądodmiennyodKartezjańskiego,
zgodniezktórymduszaaninieożywiaciała,aninimnieporusza.Witwic-
kizdajesobiejednaksprawęztego,żeistniejąliczneczynności(nietylko
wegetatywne),którespodwładzyduszyskuteczniesięwymykają.Aby
towytłumaczyć,przedstawiabarwnerozumowanie,stanowiącezeświec-
czonąiprzepojonąfizjologicznąmitologiąnarracjęoopętaniu–swegoro-
dzajusomatycznąpseudodemonologię.ZtymżewświetletegoUoświe-
conego”konceptuznajdujemysięniewewładzywygłodniałychduchów
nieczystych,leczsiłinnegorodzaju,wprawdzierówniepotężnych,jednak
pochodzącychztegoświata.
TakwięcWitwickipoucza,żeniekiedyoweduchybywająnadmiarę
ogniste,coskutkujeichsamorzutnąaktywnością,dziękiktórejUbezpo-
zwolenia”duszysameUwpadająwotworzoneżyłki”itamUgwałtempo-
ruszaiąsię”.Kiedyduszapragnieodzyskaćkontrolęnadciałem,tostara
sięUzamykaćusteczkaowychżyłek,żebyniepiłytakognistychduchów”
iUściskaone”,byuniemożliwićimprzenikaniedonarządówipowodo-
wanienimi.Jednakczęstosiętojejnieudaje,aUduchynatarczyweprze-
ciesiętamcisną”iUustawicznościąbiegówswoichtakotworząusteczka
owychżyłek,żesięjużwięceyzamykaćduszyniedaią”.Wtensposób
stanutratysuwerennościipodmiotowościsięutrwalaioweduchyży-
wotnejużbezprzeszkód–nawetUniechcąceydusze–ciągnądotego
aboowego.(ł)Takiesąnałogiabopijaństwa,abogniewu,aboinszych
namiętności,któreduszęirozumciągnąjakopowrozamidotegouczynku
abonatomieysce,doteypotrawyabonapoiu”(tamże,s.112).
Winnej,pochodzącejzroku1684,książce(Zbiórpowinnościchrześci‑
jańskiejduchownegoyświeckiegostanu)Witwicki(1757)równieobszernie
rozpisujesięnatensamtemat,rozważającszczegółowo,jaktosiędzieje,
żeciało,któremabyćprzecieżpoddanewładzyduszy
,nietylko,żestawia
biernyopór,aleteżUczęstorebellizuie”czyliczynniesięjejsprzeciwia.
Wrozbudowanymwyjaśnieniupojawiasięzarównokategoriaszaleństwa,
28
