Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdział1
prawdopodobieństwo.NajbardziejznaczącywkładwniósłdoteoriidecyzjiD.Ber-
noulli,którydoanalizyracjonalnościwyboruwprowadziłpojęcieużyteczności.
BardzoistotnywpływnadalszelosyteoriidecyzjimiałotwierdzenieTh.Bayesa
(XVIIIwiek),angielskiegoduchownegoprezbiteriańskiego.TwierdzenieBayesa
ustalazwiązekpomiędzyprawdopodobieństwemdotychczasowym(apriori)apraw-
dopodobieństwemnowym(aposteriori).Twierdzenieto,określanerównieżmianem
statystykibayesowskiejczywnioskowaniabayesowskiego,jestdziśjednymzpodsta-
wowychzałożeńnietylkoteoriidecyzji,alerównieżstatystykimatematycznejoraz
teoriigier.Kolejnywkładdoteoriidecyzjiwniosłakoncepcjatzw.niewidzialnejręki
rynkuA.SmithazdrugiejpołowyXVIIIwieku.Koncepcjataopierasięnaregulacji
rynkupoprzezdecyzjedziałającychnanimracjonalnychgraczy,rozumianychjako
uczestnikówrynkupodejmującychracjonalnedecyzjerynkowe.Koncepcjata,choć
czystoteoretyczna,pokrywasięwdużejmierzezzachowaniamidecydentówna
rynku.WwiekuXIXnajwiększyrozwójteoriidecyzjiwiążesięzdynamicznym
rozwojemekonomiiwtymokresie.WokresietymV
.Paretostworzyłteoretyczny
modelwarunkówrównowagi,którydodziśjestwykorzystywanywpodejmowaniu
decyzji.Powstałymodeleużytecznościoczekiwanejorazużytecznościkrańcowej
(W.S.Jevons,L.Walras,C.Menger).Ekonomicznymodelracjonalnościiużytecz-
nościdecyzjizostałrozwiniętyosubiektywneaspektypsychologiczne.Subiekty-
wizmipsychologizmpodejmowaniadecyzjiskłaniałówczesnąnaukędoposzukiwa-
niametodinarzędzimierzeniapostaw,którewyjaśniałybyzachowaniadecydentów
ipodejmowaniedecyzji.Ważnemiejscewteoriidecyzjizajmujepopularyzujący
ideęużytecznościutylitaryzm(J.BenthamiJ.S.Mill)orazkoncepcjaskutecznego
działania(tzw.pragmatyzmP.W.Jamesa).WIIpołowieXIXwiekudonaukspo-
łecznych(wtymtakżedoteoriidecyzji)zaczęłyprzenikaćmetodystatystyczne.
Toprzyniosłojeszczebardziejdynamicznyrozwójrachunkuprawdopodobieństwa.
Przezkolejnelatajednakosiągnięciateprzenikałydoteoriidecyzjijedyniepośred-
nioicząstkowo.Dopieroprawiestolatpóźniej,bowiemw1944r.wksiążcept.:
TheoryofGamesandEconomicBehavior23,zaprezentowanazostałaprzełomowa
teoriagierdecyzyjnychJohnavonNeumannaiOscaraMorgensterna.Teoriatabyła
połączeniemstworzonejwcześniejprzezJ.vonNeumannamatematycznejteorii
gierdecyzyjnychzaspektamiekonomicznymipodejmowaniadecyzji(O.Morgen-
sternbyłekonomistą).Choćwnazwiekoncepcji(itytuleksiążki)nieużytosłowa
„decyzji”toteoriatawrzeczysamejdotyczypodejmowaniadecyzjiijestuznawana
począteknowejwyodrębnionejdyscypliny„teoriigier”(decyzyjnych)24.
Podstawowympojęciemnagruncieteoriidecyzjijest„decyzja”.Choćwydawać
bysięmogło,żezdefiniowanietegoterminujestsprawąprostą,totrzebazaznaczyć,
żedefinicje„decyzji”niesąjużtakjednoznaczne,jakpowszechnepostrzeganie
23J.vonNeumann,O.Morgenstern,TheoryofGamesandEconomicBehavior,dz.cyt.
24J.Woleński,Pojęciedecyzjiwświetlefilozofii,dz.cyt.,s.6-9.
