Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoriadecyzji
23
odmiennychustrojów(monarchia,demokracja,arystokracja)byłotosamokryterium
-stworzeniesystemu,któryumożliwiapodejmowanieoptymalnychdecyzjipolitycz-
nych.Ważnymiobszaramianalizstarożytnychfilozofówbyłydecyzjepodejmowane
wżyciucodziennymidotyczącekażdegoczłowieka,np.kwestiedotycząceetycz-
nychwyborów,życiawzgodzieznaturą(stoicy),unikaniapodejmowaniatrudnych
decyzji(sceptycy)anawetdecyzjiwkwestiibyciaszczęśliwymczy„kolekcjonowa-
niaprzyjemności”(Epikur).Każdaztychkoncepcjiwiążesięzwyboremoptymalnej
dlakażdego(decydenta)opcji,np.postępowaćczyniepostępowaćetycznie,podej-
mowaćczyunikaćtrudnychdecyzjiitp.22.Wszystkietesytuacjemającechywspólne
dlapodejmowaniadecyzji,któresącharakterystycznerównieżdlawspółczesnych
modelipodejmowaniadecyzji.Otóżwystępujewnichdecydent(jednostka,grupa,
państwo)orazconajmniejdwarozwiązaniadowyboruprzezdecydenta.Podejmując
decyzję,każdyzpodmiotówmaswójwłasnycel.Dążącdojegoosiągnięciadoko-
nujeocenyposzczególnychalternatywwyboruwedługistotnychdlasiebiekryteriów
decyzyjnych,np.kryteriumetyki,moralności,przyzwoitości,osobistychkorzyści,
strachuitp.Tekryteriawówczasdominowały,alewdziełachmyślicielistarożyt-
nychdoszukaćsięmożnabardziejpragmatycznychkryteriówpodejmowaniadecyzji,
takichjakracjonalnośćiużyteczność,np.w„Polityce”Arystotelesa.Wstarożytnych
dziełachrysujesięjużpodziałkryteriówpodejmowaniadecyzjinakryteriaabsolutne
(bezwzględne)zaktóreuznawanowszelkieaspektyetyczno-moralnepodejmowania
decyzjiorazkryteriarelatywne(względne)uwarunkowaneotoczeniem,kontekstem
politycznymitp.Tagrupakryteriówdotyczyłapodejmowaniadecyzjipolitycznych,
ekonomicznychorazmilitarnych.Pomimożenieużywanowówczasokreśleń„kry-
teria”czy„decyzje”,byłyonerozpatrywanewramachfilozofiipraktycznej,nawet
jeśliprzykładyopisywanowliteraturzepięknej.Innymisłowy,ówczesnafilozofia
nadawałapodejmowaniudecyzjiwymiarpraktyczny,stanowiącswegorodzajunauki,
jakpodejmowaćdecyzje.Pomimowypracowaniapewnychpodstawdlaprzyszłej
teoriidecyzji,jejstworzenianiemożnazpewnościąprzypisaćmyślicielomstarożyt-
nym-Arystotelesowi,Platonowi,etykom,stoikomitd.anawetfilozofomŚrednio-
wiecza.Takie„namacalne”początkiteoriidecyzjidostrzecmożnadopierowXVII
iXVIIIwiekuisąonepowiązanezpoczątkamirachunkuprawdopodobieństwa.
Największywkładwpraktycznąimplementacjęmatematykiwpodejmowaniedecyzji
mieliwówczasB.Pascal,P.S.LaplaceorazD.Bernoulli.Koncepcjetychautorów
natrwałezwiązałyrachunekprawdopodobieństwazpodejmowaniemdecyzji.Pascal
byłautoremzakładu,wktórymprzekonywałosłusznościdecyzjidotyczącejwiary
wBoga.Laplacejestautoremtzw.zasadyracjiniedostatecznej,któramówi,że
wprzypadkubrakumożliwościilościowegookreśleniaprawdopodobieństwazajścia
różnychzdarzeń(opcji,rozwiązań),należyprzyjąćdlakażdegoznichtakiesamo
22J.Woleński,Pojęciedecyzjiwświetlefilozofii,„KwartalnikFilozoficzny”2014,t.XLII,
z.3,s.5-6.
