Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teorieglobalizacjijakoprzykładbrakujednoznacznościwspółczesnychprocesówzmiany
cych,wktórychskładwchodząśrodkisymboliczneisystemyeksperckie,przyczym
mechanizmytewykorzeniają,oddzielająinterakcjeodspecyficznychwłaściwości
miejsca.Trzecia:występowanierefleksyjnościinstytucjonalnej,czyliuregulowane
wykorzystywaniewiedzyowarunkachżyciaspołecznegojakokonstytutywnyelement
jegoorganizacjiiprzekształcenia81.
Nowąrzeczywistośćcharakteryzowałynastępującecechy:występowaniezaufa-
niaspołecznego,główniewobecśrodkówkomunikacji,rozwójtechnologiiorazosób
pracującychjakospecjaliściieksperci.Drugąjestistnienieryzyka,któreniewynika
zegzystencjalnejniepewnościjutra,leczzistnieniarozmaitychzagrożeńskierowa-
nychprzeciwkoludziombezwzględunawiek,narodowośćczywyznawanepoglądy.
Trzeciąjestnieprzejrzystość,wynikającazkomplikacjiżyciaspołecznego,chaosu
ipoczucianiepewnościorazzwiązanaztymzmianatożsamościjednostki.Rozwój
wiedzypowoduje,żeuczłowiekacorazczęściejpojawiasięrefleksyjność.Nowocze-
snośćtozatem:niepewność,zagubienie,nieustannazmianaizagrożeniadlajednostki.
Ostatnimwyznacznikiemjestistnienieprocesuglobalizacji82.
Przykłademwkazującymwspółczesnezmianysąobrazyprzedstawiające„drogę”
współczesnegopaństwa.Giddenswysuwazresztąsprawępaństwanarodowegona
pierwszyplan,czyniączniegojednostkęanalizysocjologicznej83.Wpóźnejnowocze-
snościpaństwanarodowemająjużinnycharakter,chociażwdalszymciągupodlegają
procesomzmianpodwpływemprocesówglobalizacyjnych.Państwostałosięważ-
niejszeniżdawniej,alezmuszonejestdorewidowaniaswejtożsamości,wtymtakże
swoichwewnętrznychfunkcji.Wtensposóbnastępujestymulacjaewolucjistruktur
państwowych.Zmianypodwpływemglobalizacjisądalekieoduniwersalizmuijed-
nostronności,przebiegająonewielokierunkowoirodząróżneskutkiwróżnychkrajach
ikulturach.JakwykazujeK.Gilarek,państwonarodowewedługGiddensajestspo-
łeczeństwemnowoczesnymparexcellence,cowynikazfaktu,żeposiadaonocztery
najistotniejszecechy:kapitalistycznysystemprodukcji,industrializm,technikiinwigi-
lacjiorazscentralizowanąkontrolęnadśrodkamiprzymusu.
Składowymelementemglobalizacji,przyczyniającymsiędorozwojuwymienionych
czterechczynnikówwczasachnowoczesnych,jestoddzielenieczasuiprzestrzeni,któ-
reniewystępowałowokresieprzednowoczesnym84.Państwanarodoweodegrałyistot-
nąrolęwprocesiepowstaniaglobalnegosystemu.„Trzyrodzajeczynnikówzłożyłysię
najegopowstanie:popierwsze,połączenieuprzemysłowieniazwynajdywaniemcoraz
tonowychsposobówprowadzeniawojeniwkonsekwencjidającenieporównywalną
przewagęnadpodbijanymiterytoriami;podrugie,rozwójbiurokracjiefektywnieko-
ordynującywewnętrznyrozwójorazstosunkizinnymipaństwaminarodowymi;po
trzecie,sprzężenieszereguprzypadkowychokolicznościhistorycznych,takichjakdłu-
gotrwałypokójwXIXwiekuumożliwiającykumulacjęzasobówfinansowych,destabi-
lizacjamiędzynarodowegosystemuprzezwojnyświatoweprowadzącądowbudowania
81A.Giddens,Nowoczesnośćitożsamość.„Ja”ispołeczeństwowepocepóźnejnowoczesności,
tłum.A.Szulżycka,Warszawa2007,s.30.
82P.Sztompka,AnthonyGiddens[w:]Encyklopediasocjologii,t.I,Warszawa1998,s.240.
83J.Szacki,dz.cyt.,s.888.
84A.Giddens,TheConsequencesofModernity,Cambridge1990,s.21.
43
