Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechMusiał
ikulturowych(klasyczneteoriemodernizacji,tzw.CMT4).Następnienaprzełomielat
60.i70.,główniepodwpływemantymodernistycznejkrytykiwysuniętejm.in.przez
przedstawicielinurtupostmodernistycznego,niemalcałkowicieutraciłyswojewpły-
wy.Naprzełomielat80.i90.uczenireprezentującyparadygmatmodernizacyjnyzdali
sobiesprawęztego,żewydarzeniazwiązanezupadkiemkomunizmuwymknąsię
próbiekonceptualizacjiprzyużyciuklasycznejteoriimodernizacji.Wystąpionozno-
wymikoncepcjamiteoriimodernizacji(m.in.modernizacjarefleksyjna,modernizacja
ekologiczna)5,awśródnichznalazłysięomawianewniniejszymartykulekoncepcje
neomodernizacjiorazwielościmodernizacji.Wśródpolskichbadaczyteoriemoderni-
zacji,zewzględunaswąinterdyscyplinarność,stanowiąprzedmiotszerokichdysku-
sji6.Jednocześniewliteraturzepolitologicznejmożnawskazaćnaniedostatkidotych-
czasowychpróbwyjaśnieniaźródeł,przebiegu,azwłaszczarezultatówpolitycznych
procesówmodernizacyjnych.Zagadnienianeomodernizacjiwłaściwienigdyniezo-
stałyomówione.Byćmożenikłaobecnośćparadygmatumodernizacyjnegowpolskiej
literaturzepolitologicznejjestzwiązanazdominacjąparadygmatutransformacyjnego?
TymczasemmożnajednakprzyjąćzaM.Ziółkowskim,że:„ancienregimedokonałjuż
wPolsceżywota”7iokrestransformacjiustrojowejzakończyłsięprzejściemwkierun-
kusystemudemokratycznegoigospodarkikapitalistycznej8.Dlategoanalizaprzemian
powinnaodbywaćsięzuwzględnieniemszerszegokontekstu,obejmującegoprocesy
zachodzącewobrębieglobalnegosystemukapitalistycznego(zuwzględnieniemPolski
jakoichuczestnika),niezaśwramachprocesówtransformacyjnychowyraźnieregio-
nalnymzasięgu9.
ZewzględunakrytycznyiwdużejmierzeodnoszącysiędoCMTcharakterteo-
riineomodernizacji,wieleniejasnościtowarzyszącychproblemom:nowoczesności,
modernizacji,rozwojowiteoriimodernizacji(wtymkolejnymjejetapom),badańnad
modernizacjąorazdyskusjomzwiązanymzjejprawomocnościązostanieomówionych
wpierwszejczęściartykułu.Wachlarzpropozycjikonceptualizacjiwspółczesnychpro-
cesówmodernizacyjnychjest,rzeczjasna,znaczniebogatszy,awybóromawianych
wniniejszymartykulekoncepcjiograniczasiędoprzedstawienia:(1)koncepcjiszcząt-
kowoomawianychbądźnieomawianychwpolskiejliteraturze10;(2)koncepcjiosadzo-
nychwnurciebadańhistoryczno-porównawczych.Częśćpoświęconanowymkoncep-
cjomzostałauporządkowana,takby:(1)poddaćrefleksjiCMTiomówićmiejsceirolę
4Ang.CMT–ClassicalModernizationTheory.Skróttenbędziestosowanywdalszejczęściartykułu.
5U.Beck,A.Giddens,S.Lash,ReflexiveModernization.Politics,TraditionandAestheticsin
theModernSocialOrder,Stanford1994;W.Zapf,ModernizationTheoryandtheNon-Western
World,artykułkonferencyjny„ComparingProcessesofModernization”,Poczdam,grudzień
2003;U.Beck,Społeczeństworyzyka–wdrodzedoinnejnowoczesności,tłum.S.Cieśla,War-
szawa2002.
6Patrz:M.Ziółkowski,Przemianyinteresówiwartościspołeczeństwapolskiego,Poznań2000;
J.Kloczkowski,M.Szułdrzyński(red.),dz.cyt.
7Patrz:M.Ziółkowski,dz.cyt.,s.27.
8Patrz:A.Antoszewski,Procesizmianapolityczna[w:]A.W.Jabłoński,L.Sobkowiak(red.),
Studiazteoriipolityki,t.I,Wrocław1998,s.195–196.
9Ogeograficznymzasięguomawianychparadygmatów:M.Ziółkowski,dz.cyt.,s.25–31.
10KrótkiegoomówieniapracE.Tiryakianaorazkoncepcjineomodernizacjidokonał:P.Sztomka,
Socjologiazmianspołecznych,tłum.J.Konieczny,Kraków2005,s.137–141.
50
