Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I–Platonateoriaprzewrotupolitycznego
33
zwolennikówitworzyzbrojneoddziały.Tenwcześniejszybojownikowol-
nośćzamienialudziwniewolników,którzywalcząnaróżnychfrontachwo-
jenprzezniegowszczynanych,byludpotrzebowałwodza.WPaństwiefilo-
zofprzedstawiłzłekopiepaństwaidealnego,natomiastwPolitykurozróżnił
sześćtypówpaństwzłych:trzyformypraworządneikonserwatywne,czyli
monarchię,arystokracjęidemokracjękonserwatywną.Demokracjadege-
nerujesięwoligarchię,czylibezprawnerządymałejgrupyludzi.Tazaś
padaofiarązdolnegodowszystkiegoczłowieka,któryzaprowadzatyranię,
czylibezprawnerządyjednostki.
Badającróżneustrojepolityczne,Platonodkryłprawosocjologiczne
ipolityczne,zgodniezktórymsiłąnapędowąwszystkichrewolucji,gwał-
townychzmian,przewrotówjestrozkładwewnętrznypaństwaijegostruk-
tur,wynikającyzwalkiklas,którejgłównymiprzyczynamisąantagoni-
styczneinteresyekonomiczne.Musidojśćdorozkładuelitrządzących:
Przewrótkażdegoustrojupaństwowegowychodziwłaśnieodtegoczynnika,
którymarządywręku,kiedysięwnimzacznąrozterkiwewnętrzne…Akró-
lestwo(albojakiśinnyrząd)czykiedykolwiekrozpadłsię…poprzezkogokolwiek
innego,anieprzezsamychrządzących?22.
Sprzecznośćinteresówekonomicznychtokluczdohistoriizmianustro-
jowychispołecznych,alerównieżkluczdoanalizyiustaleniawniejwy-
nikuwarunkówkoniecznychdlaustanowieniapolitycznejrównowagi,to
znaczydopowstrzymaniazmian.Takiewarunkibyływidealnympaństwie
istniejącymwzamierzchłejprzeszłości,któreopisałwdialoguKrytiasz,
czyliAtlantydzie.Jednakbyłatoopowieśćofikcyjnympaństwie.
Dladobrapaństwanależystosowaćwszelkiedziałania:bezprawneakty
gwałtu,podstęp,kłamstwo,przemoc:
Ktoposiadaumiejętnośćkrólewską,tegoczybypanowałczyniemusimynazywać
typemkrólewskim.Ciludzie…panująumiejętnie,jakkolwiekbypanowali.Tak
samouważamy,żelekarzeczytamnaschętnychczyniechętnychleczą,krają,
palą…zawszejednakichlekarzaminazywamy…Igdybynawetzabijaliniektórych
albowyganializgranicpaństwa,abyjeoczyścićdlajegodobra…dopókikierują
sięwiedząisprawiedliwością,iocalająpaństwo,ipoprawiająjewedługsił,
22PopperK.R.,dz.cyt.,s.67In.
