Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I–Platonateoriaprzewrotupolitycznego
31
najlepszego,ściśleprzypominającegoformęlubideępaństwa,którenie
możeuleczepsuciu20.
Platon,takjakHeraklit,doświadczyłskutkówwalkiklasowejipsycho-
logicznieodczuwałtenzamętspołecznyjakorozpadświataspołecznego.
Dostrzegałrzeczyizjawiska,którychniktprzednimniewidział.Platon
stworzyłdoktrynęoprymitywnychpoczątkachludzkości,opatriarchacie.
Jakohistorycystasocjologicznyiekonomicznypodkreślałrolęekonomicz-
nejdziałalnościczłowiekajakopodstawyżyciapolitycznegoihistorycz-
negoprocesu,którąwskrzesiłKarolMarkswpostacimaterializmuhisto-
rycznego.NiezwykleważnedlatejpracysąpoglądyPlatonanarewolucje
iprzewrotypolityczne.Ustalił,żepunktemwyjściakażdejrewolucyjnej
zmianyjestrozkładmoralny,faktyczny,sprzecznośćinteresówwłonie
klasyrządzącej.Toprawojestpodstawąanalizyśrodkówprowadzących
dowstrzymaniazmianpolitycznychibudowaniarównowagispołecznej
ipolitycznej.Zostałoonoodkryteponownieprzezteoretykówibadaczy
totalitaryzmu,awszczególnościprzezVilfredaPareto(1848-1923).Oto
jakprzedstawiałasięprzemianaustrojówpaństwowychipaństw,wktó-
rychważnąrolęodgrywałyrebelie,rewolucje,zamachystanu,przewro-
ty.Platonteoretyczniezakładał,żeistniałopaństwoidealne,miasto-pań-
stwo(polis)składającesięznajmędrszychinajcnotliwszychobywateli,
którepoddałosięzmianom,chociażtrudnozrozumiećdlaczego.Tezmia-
nyspowodowałandynamikaspołeczna”,czyliwewnętrznespory,walka
klaspodżeganaosobistymiinteresamidotyczącymizajmowanychpozy-
cjiwstrukturachwładzyiwielkościmajątku,przedewszystkimróżnica-
miekonomicznymi.Wwynikuwewnętrznejwalkiróżnymimetodamina-
wetłączniezwojnądomową,władzęzdobywanajskuteczniejszyuczestnik
wywodzącysięzelitywładzyipowstajetimarchia,czylitimokracja,to
znaczyrządyarystokratyżądnegosławyizaszczytów.Jeszczetimokracja
byłabliskapaństwuidealnemu:wzoramibyłySpartaiKreta.Jednaktimo-
kracjadegenerujesięikolejnesprzecznościwśródelitywładzyiwspołe-
czeństwiedoprowadzajądopowstaniaoligarchii,czylirządówbogatych
rodów.Kolejnekonfliktywybuchająpomiędzyoligarchiąaklasamiuboż-
szymi.Dochodzinawetdotego,żeobiestronykonfliktuszukająsprzy-
mierzeńcówopodobnychprzekonaniachipozycjachwkrajachsąsiednich.
Wybuchawojnadomowa,wtrakciektórejbogacizostajązabici,wygnani
20PopperK.R.,Społeczeństwootwarteijegowrogowie,tłum.H.Krahelska,War-
szawa1993,s.41in.
