Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I–Platonateoriaprzewrotupolitycznego
29
rzeczywistegoładumetodykontrrewolucji,będącradykalnymkonserwa-
tystą.PlatonopisującśmierćSokratesa,negatywnieoceniałprocedury
demokracjiwykorzystaneprzezwrogówSokratesa,którzyuknulispisek.
Platonniepochwalałzachowaniaswojegonauczyciela,którybierniepod-
dałsięwyrokowi:takijestlosludzimyślącychżyjącychwśródciemnego
motłochu.
FilozofiapolitycznaPlatonapowstaławwynikupewnychwpływów
Heraklita:jegoteoriizmianyisiły,inspirowanejgwałtownymizmianami
izaburzeniamispołecznymiipolitycznymi:
Wojnajestojcemwszechrzeczyiwszechrzeczykrólem.Jednychczynibogami,
innychludźmi,którychobracawniewolników,atamtychwichpanów…Należy
wiedzieć,żewojnajestpowszechna,sprawiedliwośćjestwalkąiżewszystko
sięrozwijapoprzezwalkęidziękikonieczności.
JakjużwspomnianoPlatonchciałbyćpolitykiem,alerzekomodoświad-
czeniezwiązanezwykonywaniemrządówprzezTrzydziestuTyranówtak
nimwstrząsnęło,żezająłsięfilozofią.Jednaktozajęciebyłoteżniebez-
pieczne.Wydajesię,żewAtenachfilozofskompromitowanypokrewień-
stwemzdwomatyranami,KrytiaszemiCharmenidesemzostałpozba-
wionyjakichkolwiekszansnawzięcieudziałuwdziałalnościpolitycznej.
Platonjakofilozofpolitycznyuważał,żeistniejeprawozmianhistorycz-
nychpolegającenatym,żekażdazmianahistorycznaispołecznaoznacza
postępującądegeneracjęiupadekdanegopaństwa.WdialoguPolitykopi-
suje,żeponZłotymWieku”,wktórymbezpośredniorządziłbógKronos,
nastąpiłokresrządówZeusa,którypozostawiłświatsamemusobieiodtąd
postępujezepsucieidegeneracja.Kiedynastąpinajwyższystanzepsucia,
bogowieznowuwezmąświatwswojeręceiulegnieonpoprawie.Tahisto-
rycznateoriadegeneracjioczywiściewynikałamiędzyinnymizfaktu,że
państwaupadałyalbopodciosemnajeźdźców,albopodwpływemnieko-
rzystnychzmianwewnętrznych.Nawettaksolidneizdyscyplinowanepań-
stwojakSpartaulegałonkorozji”.
Człowiekjednakmożenadludzkimwysiłkiemtenpostępdegeneracji
powstrzymać.Prawohistorycznegoprzeznaczeniapolegającegonapostę-
pującymupadkumożezostaćzłamaneprzezludzkąwolęopartąnamocy
ludzkiegorozumu.Degeneracjarasowaprowadzidodegeneracjimoralnej,
którazkoleiprowadzidodegeneracjipolitycznej.Musisiępojawićwiel-
kiprawodawcadysponującyarsregniijegorozumisiławolizapobiegną
