Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ofunkcjimituwfilozofiipolitycznej
29
łecznych,sankcjonowanieprzywilejówpewnychgrupspołecznych,pobudzaniedo
działaniagdyzachodzązmianyspołeczno-politycznelubgdychcesiętakiezmiany
wywołać.
Przybadaniumitów,wtymtakżemitówpolitycznych,kontrowersyjnąsprawą
pozostajewewnętrznepowiązanieformymituijegotreści.Wpolskiejliteraturze
przedmiotunatopowiązanie,wodniesieniudomituwogóle,zwróciłuwagęSte-
fanSymiotiuk4,usiłującgowyjaśnićprzezodwołaniedofilozofiiImmanuelaKan-
ta.Wedługniegozachodziistotnepodobieństwomiędzykantowskąteoriąsądów
syntetycznychaprioriangramatykąkompozycjitreścimitycznych”
.Odkrycietego
podobieństwapozwala,wedługniego,uznać,żemitniejestjedyniepojemnikiem
natreść,nwehikułemkomunikacyjnym”
,alesamwswejmitycznościjestprzekazem
owejmityczności,żenformamituniesiewsobiekomplementarnądowłaściwejtre-
ścimitu»treść«”
.Tociekaweujęciedajemożliwośćwyjaśnieniazarównostruktu-
ralnychaspektówmitu,jaki,poprzezpowiązaniezwładząsądzenia,sposobujego
funkcjonowania.Cowięcej,możerównieżstanowićteoretyczneuzasadnienieroz-
poznanejprzezLeszkaKołakowskiegopowszechnejnobecnościmitu”
,wtymprzede
wszystkimwobszarzewszelkiegopoznania,azwłaszczapoznanianaukowego.
Jaksięwydaje,podstawowązasadąpozwalającąpodporządkowaćempiryczne
zjawiskamitologicznejtreścipozostajezasadaprzyczynowości.Wartozatemzwró-
cićuwagę,iżmittoszczególnaformanarracji,toopowieść,któramawłaściwość
wiązaniazdarzeńrealnychifikcyjnych,faktówitworówwyobraźniwsensownąca-
łość.Wprzypadkumituistotnejestwłaśnieowonarzucającesięzsiłąkonieczno-
ści,logiczne,gdyżstanowiąceefektrozumowania,powiązaniezdarzeńfaktycznych
zichdomniemanymiprzyczynami,decydującymioznaczeniusamychtychzda-
rzeń.Przyczymtogłównietenzwiązekwymykasiędoświadczeniu,czyliniepod-
legaweryfikacji,pozostającsprawąwiary.Trudnozastosowaćdoniegotakżetego
rodzajukrytykę,jakiejdokonałDavidHume,ponieważpodważyłonwiarygodność
pewnychutrwalonychzwyczajempowiązańpowtarzalnychifaktyczniezachodzą-
cychzdarzeń(grom-burza),natomiastwodniesieniudoprzyczynowościmitycznej
chodziozdarzeniajednostkoweiwyjątkowe.Wkontekściewspomnianychtutaj
rozważańpojawiasięzatemdośćistotnepytanie:czymitstanowiefektdziałania
szczególnejformyświadomości,świadomościmitotwórczej,czyraczejjestproduk-
temubocznymwładzypoznawczej?Jakbędęstarałasiępokazać,wodniesieniudo
zaproponowanejprzezemnieproblematykimittowarzyszyprzedewszystkimwła-
dzypoznawczej.
Najpoważniejszatrudnośćwfilozoficznymbadaniunmitówpolitycznych”poja-
wiasiębowiemwtedy,kiedyjakozałożenieprzyjmujesięówdośćrozpowszechnio-
nypogląd,iżmitysąnformamiświadomości”
,ponieważ,zgodniezzasadamifilozo-
fiikrytycznej,wypadawówczaszmierzyćsięzkwestiąnświadomościzbiorowej”
,ze
sposobemjejistnieniaifunkcjonowania.Wpewiensposóbunikamytegokłopotu
wtedy,gdypróbujemyrozważaćproblemmitupolitycznegonapoziomiekomuni-
4S.Symotiuk,Mitjakomyślsyntetycznaapriori(treśćaformamitu),w:Z.Drozdowicz,Mitył,
op.cit.,s.58-75.
