Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Głupotanascenieświata
27
dostrzeglirozgrywającąsięnaichoczach–prawiepośrodkudolnej
częściobrazu–scenęzbrodni:mężczyznawsłomkowymkapeluszu
podrzynagardłoinnemu,powalonemunaziemię.Nasamymdole
rozgrywasięjeszczekilkainnychscenekrodzajowych:znachorwe
frygijskiejczapce(ikonograficznyemblematgłupoty)wyrywaząb
niewieście;innakobietawłaśniewyjęłazbaliidziecko(abyniewylać
dzieckazkąpielą?),tużobokniejkolejnabiałogłowa,zminątępą
inieruchomą,dajesięzwieśćwróżbomcyganki,podczasgdyzajej
plecamiokradająsprytnymalec.Polewejstronie,wyżej,kobieta
zmałpkąnarękachużyczaswychintymnychwdziękówkuternodze,
który,porzuciwszykulę,zagłębiłsięwfałdachjejsukni.Ponadnimi
malarzumieściłgęstozwartągrupępostaci,wktórychkłębowisku
możnasiędoczytaćaluzjidotematuniesieniakrzyża,choćanikrzyża
(zastąpiłagodrabina),aniChrystusaniedasięwtymmiejscudostrzec
–światziemskiwyrażatuwymownametaforagolgotybezBoga.
Jeszczeniecoponadtąscenąwidać,jadącychnakoniach,papieża
icesarza.Twarzpapieża,przedstawionazprofilu,pokazanajesttutaj
wtypowejdlascenukrzyżowaniapozierzymskiegooprawcy.Po
przeciwnej,prawejstronieobrazu,ponadgłowamiciągnącychwóz
potworów,autorodmalowałkilkaosobliwychobiektów,będących
niewątpliwieartefaktami,leczniezdradzającychswegoprzeznaczenia
–byćmożesątoprzedmiotysymbolizującebezsenswszelkiejludzkiej
wynalazczości–niedorzeczneifantastyczne„potwornerzeczy".Ponad
tymwszystkimunosisięchmura,zktórejwyłaniasięwzłotejaureoli
Chrystus:unosiramionahieratycznymgeściebłogosławieństwa,który
jednak,rozumianywbardziejludzkisposób,zdajesięgestem
bezradnościiprzerażenia.Przemierzająctęscenęabsurduibez-
rozumu,wóz–iwszyscywokółniego–zdająsięwsposóbnie-
odwołalnyzmierzaćwjednątylkostronę–dopiekieł.Życiejest
głupstwem.
TryptykBoschawsposóbskrótowyidobitnypokazuje,jakie
znaczenieprzypisanoideigłupotywświatopoglądzieśredniowiecz-
negochrześcijaństwa.Zajmujeonacentralnemiejsce
Ideagłupoty
worganizacjiobrazuświatadoczesnego;jestwnim
wśredniowiecznym
zasadątego,conieboskie,marne,azarazemsiłą
chrześcijaństwie
ludzkiegopopędudozła(wobecktóregookazujesię
ostatecznienieodróżnialna–stądnieprzekraczalniemoralistyczny
