Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzęśćI.Historiaidei,problemuipozycjigłupoty
względnieuniezależniającejsięoddyskursuetyczno-teologicznego,
ujmującejgłupotęjakozagadnienienaturyumysłu,względnienatury
ludzkiej.
1.Głupotanascenieświata
NamalowanyprzezBoschawostatnichlatachXVwiekutryptyknosi
miano„Drogiludzkiegożycia".Jegoleweskrzydłoprzedstawiabiblijne
scenystworzeniaświata,kuszeniaiwygnaniazraju.Skrzydłoprawe
ukazujewizjępiekła.Interesującajestczęśćśrod-
Wózzsianem
kowa,naktórejcentralnemiejscezajmujeogromny
wózzsianem,zmierzający,rzeczjasna,odlewejdoprawej,asym-
bolizującybezsensigłupotękondycjiczłowiekanaziemi.
Natleodmalowanegowzimnychszarościach,błękitachizieleniach
pejzażu,któryniebędącfantastycznąwizjąpustkowia,sprawiaprzecież
wrażenieświataskamieniałegoimartwego,zgrajapotwornychpół-ludzi,
pół-zwierzątciągniezmozołemwózzsianem,bliskiwywrócenia,wokół
któregokłębisięwnieopisanymzamęcieludzkitłum,tratowanyprzez
koła.Widać,żewiększośćpragnie,niezważającnainnych,wydrzećdla
siebieniecosiana,wktórymtozadaniuprzodujązaaferowanepobożne
mniszki,znoszącenaręcza„skarbu"doworastrzeżonegoprzeztłustego
zakonnika-pijanicę.Sąteżjednaktacy,którzyunoszącbosakzamierzają,
jaksięzdaje,poprostuwózprzewrócić,amożeściągnąćzgóry
jadącychnastogusianaludzi(zająćichmiejsce?).Ciostatnistanowią
grupęoznaczeniuściślesymbolicznym,totrójkamuzykantówzmando-
linąinutami,parakochanków,oraz,pobokach,patrzącywniebo,
rozmodlonyaniołigrającynadługiejpiszczałcediabeł;nieumyka
spojrzeniukiśćwinogron.Wieńczącstógsiana,grupamawyrażać
„ukoronowanie"życianaziemi,będąceprzecieżtylkoostatecznym
znamieniemjegomarności:rozkoszezmysłowe.Tużzaniąpojawiasię
koronadrzewa,nadwusuchychgałęziach:siedzą,poprawej,sowa,po
lewej,papuga(emblematgłupoty).Zzadrzewawyłaniasięjeszczejedna,
dośćtajemniczatwarz,wktórejzauważyćmożnaobojętnezdziwienie
–totwarz„obserwatora",byćmoże„mędrca",choćniebezznaczenia
jestfakt,żewychylasięonpostroniepapugi,niezaśsowy.
Niewszyscyludzienadole,wokółwozu,zdająsiębezpośrednio
nimzainteresowani,cojednakniewystarcza,bywpanującymchaosie
