Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
wstęp
iklientalne–związkizczołowymiprzedstawicielamielit.Prezentowanewywody
dostarczająniejednegoprzykładuwyróżniającejsięaktywnościpolitycznejimili-
tarnej,zaktórąnieszedłjednakrównoległyawansspołecznyikarieraurzędnicza.
Wramachzbiorowościelitarnychwrealiachpolskiegośredniowieczawyraźnie
wyodrębniasięgrupawyższegoduchowieństwa,składającasięzprzedstawicieli
episkopatu17,jakrównieżczłonkówkapitułkatedralnychikolegiackich18.Wprzy-
padkuprałatówikanonikównajbardziejistotnągrupąsączłonkowiewielukapituł
jednocześnie,naogółpowiązanizkancelariąidworemkrólewskim19.Wsensie
społecznymelitarneduchowieństwobyłozdominowanegłównieprzezszlachtę,
posiadałojednakrównieżwyraźnątożsamośćkorporacyjną.Wramachduchowień-
stwaspecyficznągrupęstanowiądodatkowouczeniplasującysięwawangardzie
zaangażowanychwsprawypolsko-krzyżackie20.
FormapluralnaokreśleniaDelitapolityczna”zostałaużytaświadomiewcelu
podkreśleniaodrębnościwystępującychmiędzyposzczególnymiwspólnotamiziem-
skimiówczesnegoKrólestwaPolskiego,wynikającychzjegospecyficznegorozwoju
historycznego.Zróżnicowaniebędąceobiektywnymspadkiempoepocerozbicia
dzielnicowegodotyczyłozresztąnietylkopłaszczyznypolitycznej21.Wartoteż
zauważyć,żezasadniczowszyscyuczestnicytzw.wielkiejpolitykinależelijednocze-
śniedolokalnychśrodowiskszlacheckich(krewniaczych,klientalnychisąsiedzkich)
wposzczególnychwojewództwach,ziemiachipowiatach22,będącychwłaściwym
17Episkopatepokiwczesnojagiellońskiejstałsięprzedmiotemwszechstronnejcharakterystyki
grupowej–zob.J.Wiesiołowski,Episkopat,s.236–295;M.Koczerska,BiskupwPolsce,s.105–124;
T.Graf,Episkopatmonarchii,s.21–83;zob.teżA.Gąsiorowski,Arcybiskupi,s.93–111.Ustalonojego
wewnętrznąhierarchię(T.Graf,Precedencja,s.105–150;id.,Episkopatmonarchii,s.92–132).Zdecy-
dowanawiększośćduchownychhierarchówzostałaopracowanapodwzględemprozopograficznym
(zob.tab.I).
18Zob.dotychczasowepodsumowaniabadań:A.Radzimiński,Badania,s.67–98;id.,Wyższe
duchowieństwo,s.157–179;id.,Nowszebadania,s.156–166;charakterystykagrupowa:J.Kłoczowski,
op.cit.,s.923–938;M.Koczerska,Modeleprawne,s.317–328;A.Radzimiński,Duchowieństwo,pass.,
zwłaszczas.82–168,210–225;id.,Kapituły,s.51–74;id.,Modeleprawne,s.31–50;id.,Społecznefunkcje,
s.311–323;relacjeśrodowiskkapitulnychikolegiackichzwładcą:M.Czyżak,Relacje,s.215–228;
A.Radzimiński,Władzakrólewska,s.15–29;prozopografiaśrodowiskkościelnych:M.Czyżak,Kapituła;
P
.Dembiński,Poznańska;A.Jabłońska,op.cit.;A.Kowalska-Pietrzak,op.cit.;M.D.Kowalski,op.cit.;
L.Poniewozik,Prałaciikanonicysandomierscy;id.,Prałaciikanonicywiśliccy;A.Radzimiński,Prałaci
ikanonicyI–II;zob.teżtab.I.
19A.Radzimiński,Duchowieństwo,s.152–155,162–168;J.Krzyżaniakowa,Urzędnicy,s.227–231.
20K.Ożóg,Elityintelektualne,s.181–208;id.,Miejsceirola,s.271–302;id.,Intelektualiści;id.,
Stanisław,s.69–85;id.,Uczeniwmonarchii.Wtychpracachdalszaliteraturaprzedmiotu.
21A.Gąsiorowski,Czynniki,s.83–85;H.Manikowska,Dzielnice,s.861–866;ead.,Więźnarodowa,
s.886–909.Natematfunkcjonowaniaświadomościregionalnej–T.Jurek,Mazowieckie,s.716–733.
22J.Bieniak,Rodyrycerskie,s.58,69–78,80–82;P
.Węcowski,Krakowskiewiece,s.26–27,30–31,
41–44;J.Kurtyka,OdrodzoneKrólestwo,s.95;J.Wroniszewski,Związkikrewniacze,s.121–135;
