Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wstęp
17
Wpolskichbadaniachhistorycznychnadszlacheckimiśrodowiskamielitarnymi
wśredniowieczujednymzistotniejszychproblemówsąkryteriawyodrębnienia
przedstawicielielitspośródszerszychzbiorowości13.Wniniejszejrozprawie,koncen-
trującejsięprzedewszystkimnaokreślonejaktywności,dozasadniczychkryteriów
wypadłozaliczyćbezpośrednielubpośredniezaangażowaniewsprawykrzyżackie,
wsłużbęmonarszeorazwrozumianąszerzejbieżącąpolitykę.Nieodzownejesttakże
kryteriumurzędnicze(formalne)14,przyczymnależyzwracaćszczególnąuwagę
naurzędyigodnościpredestynowanedoodgrywaniaistotniejszejroliwpraktyce
stosunkówpolsko-krzyżackichzracjibliskościgeograficznejlub/izewzględówkom-
petencyjnych.Dopozostałychkryteriów(pokrewieństwoipowinowactwo,majątek,
protekcja,wykształcenie,powiernictwoitp.)odwoływanosięwmiarępotrzeb15.
Zbiorowośćokreślonamianemelitypolitycznejmawpraktyceznacznieszerszy
zasięgniżgrupydecyzyjneczyteżrządzące,dlaktórychrezerwujesiępojęcieelity
władzy16.Obokowejgrupydecydentów,czylinajwyższychdostojnikówduchownych
iświeckichzmonarchąnaczele,dokręgówelitypolitycznejnależyzaliczaćrównież
bezpośrednichrealizatorówiwykonawcówaktualnejpolitykipiastującychniższe
urzędyigodnościbądźteżznajdującychsięjeszczeprzedpierwszymiawansami
urzędniczymi.Zdajęsobiesprawę,żeprzynależnośćtychostatnichdokręgów
elitarnychmożebudzićwątpliwościzpowoduniespełnianiakryteriumformalnego,
jednakdecydującawydajesięichaktywnośćpolitycznaorazpersonalne–krewniacze
wartościowychstudiówcząstkowychwtymzakresie(np.:I.Sułkowska-Kurasiowa,Doradcy,s.188–220;
G.Klimecka,Czyrzeczywiście,s.214–235;P
.Węcowski,Działalność;S.Szybkowski,Elitaziemska,
s.309–338;id.,Otoczenie,s.45–70;id.,Wielkopolscy,s.129–163).RozprawaG.Klimeckiej(Stosunki),
odpowiadającanatępotrzebęwmomencieswojegopowstania,niezostałaniestetyopublikowana.
13Natentematzob.:J.Pakulski,Wielkopolskaelita,s.70–88;A.Szweda,Służbawdyplomacji,
s.169–177.
14Stosowaniekryteriumurzędniczegowpraktycerodzisporoproblemówzwiązanychm.in.znie-
jasnąiniestabilnąhierarchią,zwłaszczawśródurzędówniższegoszczebla,czynnikamiwarunkującymi
politykęnominacyjnąwładcyitp.;zob.:S.Kutrzeba,Urzędykoronne,s.637–644,693–702,769–778,
866–874,961–987,1106–1176;id.,Starostowie,s.231–248;A.Gąsiorowski,Starszeństwo,s.33–56;
id.,Wybórurzędników,s.418–425;id.,Urzędnicyzarządu;J.Bieniak,Urząd,s.59–60;A.Szymcza-
kowa,Urzędnicy;J.Kurtyka,Problemidentyczności,s.21–54;id.,Hofämter,s.121–209(tunajbardziej
kompletnywykład);S.Szybkowski,Kujawskaszlachta,s.17–139.Bardziejklarownieprzedstawiają
sięprerogatywyipretensjemonarchydokreowaniaelitkościelnych,azwłaszczaepiskopatu–zob.:
W.Abraham,Prawnepodstawy,s.1–12;J.Grzywacz,op.cit.,s.31–48,69–72,79–89;K.Ożóg,Kariery
kanclerzy,s.195–203;A.Kuźma,op.cit.,s.5–28;A.Radzimiński,Duchowieństwokapituł,s.239–260;
T.Graf,Episkopatmonarchii,s.133–186.
15IchcharakterystykęwodniesieniudopierwszejpołowyXIVw.przynosiartykułJ.Pakulskiego–
Wielkopolskaelita,s.72–88.
16Np.K.Górski,Grupyrządzące,s.161–167;id.,GoverningGroups,s.124–130;S.Russocki,
Grupyinteresu,s.899–911;A.Gąsiorowski,Rotacja,s.264–268;W.Fałkowski,Elitawładzy,s.5–11;
J.Wroniszewski,Grupydecyzyjne,s.175–186.
