Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1050Zdolnościtwórcze
niejimbardziejstrukturalnecechydomenysąreprezentowanewludzkimumyśle(im
więcejjednostkawieodomenie),tymwiększymapotencjałdobyciatwórczą.Owa
potrzebazakorzenieniawdomeniestałasięteżargumentemprzeciwpowszechnemu
wyróżnianiuogólnychzdolnościtwórczych(por.Qianiin.,2019),bezuwzględniania
ichspecyfikidziedzinowej(por.BarbotiTinio,2015;KaufmaniBaer,2005),któryto
poglądodlatpostulująJohnBaer(np.2008,2012,2016;por.Chruszczewski,2009)
iWeisberg(2006).Tenpierwszyproponujetakżewprowadzeniewyspecjalizowanych,
dotyczącychkonkretnejdziedzinytreningówtwórczości(Baer,2012).
Jaksięjednakwydaje,tedwapunktywidzenia-dziedzinowoogólnyispecyficzny-
wcaleniemusząsięwykluczać(PluckeriBeghetto,2004).Prawdopodobniepotencjał
twórczyobejmujejednocześnieiczęściowouogólnionezdolnościtwórcze,wczęścizbiór
zdolnościspecyficznychdladziedziny,acząstkowozdolnościspecyficznychdlazadania
(Barbotiin.,2016a),cokorespondujezwynikamimetaanalizbadańwykorzystujących
neuroobrazowanie(np.Cheniin.,2020;Gonen-Yaacoviiin.,2013).Wodpowiedzina
pytanieoogólnośćczyspecyficznośćzłożonegokonstruktu,jakimsązdolnościtwórcze,
pomocnamożebyćjejinterpretacjawzależnościodpoziomutwórczości.Możnazatem
przyjąćzałożenie,żenanajniższychpoziomachtwórczościdominująpewneogólnepre-
dyspozycjedotworzenia,imzaśwyżej,tymcorazbardziejnieodzownestająsięspe-
cjalistycznawiedza,doświadczenieorazspecyficznezdolności,niezbędnedotworzenia
wdanejdziedzinie.Wejścienapoziomeksperckijestniezbędnedoosiągnięciabardzo
wysokiegopoziomudokonańtwórczych(Ericsson,1996).
BaeriKaufman(2005;Kaufman,2011)wmodeluparkurozrywki(theamusement
parktheoreticalmodelAPT)wzięlipoduwagęzarównoogólną,jakidziedzinowospecy-
ficznąnaturętwórczości.Uwzględniliogólnośćzdolności,poziomytwórczościizróżni-
cowaniezasobówkoniecznychnaposzczególnychetapach(odwymagańpoczątkowych
niezależnychoddomeny,poprzezwybóruogólnionegoobszarutematycznego,następnie
określonejdziedzinytworzenia,ażdowyspecjalizowaniasięwmikrodziedzinie).Założe-
nie,żetwórczośćzawszewymagaconajmniejwiedzyspecjalistycznej(eksperckiej)iga-
myzdolnościpoznawczych(inteligencji),odzwierciedlaminimalnąkoncepcjęzdolności
twórczychMTCA(theminimaltheoryofcreativeability)(Stevensoniin.,2021).Konklu-
dując,trudnoniezgodzićsięzopiniąSilviiiin.(2008a),żeistniejąpowody,abyprzy-
puszczać,żeprognostycznamocmyśleniadywergencyjnegojestadekwatnatylkowza-
kresienpoczątkującychtwórców”,np.uczniów,studentówiosób,któreniezgłębiłyjeszcze
określonejdziedzinytwórczości,krótkomówiąc,dlaznacznejwiększościbadanychprób
wobszarzekreatywności,wtymrównieżuwzględnianejwtemacietejpracy.
Zważywszynawartośćteoretyczną,jakrównieżcennądlaczęściempirycznejmo-
nografiimożliwośćoperacjonalizacjiteorii,wartoomówićkoncepcjęzdolnościtwór-
czychautorstwaKlausaK.Urbana(2007)zawierającąsięwkomponentowymmodelu
zdolności.OpisywanywcześniejGuilfordowskisposóbrozumieniamyśleniadywergen-
cyjnegouwzględniłtakżewswejkoncepcjiUrban,umiejscawiającgowgrupiezdol-
nościpoznawczych,którewrazzosobowościąjednostkiorazwpływamispołecznymi
składająsięnazachowaniatwórczejednostki,coilustrujerysunek3.Opróczmyślenia
39
