Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Potencjałtwórczydzieciimłodzieżywświetleliteraturyprzedmiotu
Zprzeglądupublikacjinaukowychzostatnich30latwynika,żeobserwujesięstop-
niowyspadekstosowaniamiarmyśleniadywergencyjnegoikonwergencyjnego(Snyder
iin.,2019).Jednocześniezbadańopierającychsięnaanalizietekstównaukowychdo-
tyczącychtwórczości,zapomocąpodejściabazującegonakorpusachjęzykowych,wy-
nika,żejednymiznajczęściejpojawiającychsięsłówbyły:nmyślenie”(thinking)oraz
ndywergencyjny”(divergent)(JordanousiKeller,2016).Wydajesię,żemimokrytyki
koncepcjiGuilfordaobecnośćmyśleniadywergencyjnegowprocesietwórczymjest
bezsporna,awątpliwościdotycząraczejskalijegoznaczeniadlaprzyszłychosiągnięć,
umiejscowienianaetapachprocesutworzeniaczyrelacjizinnymikluczowymikom-
ponentamitwórczości.JakpodkreślaRunco(2008),myśleniedywergencyjneniejest
synonimemtwórczości,anajlepszewynikiwtestachmyśleniadywergencyjnegonie
gwarantująrzeczywistychosiągnięćtwórczych,alewskazująnaistnieniepotencjału.
JakstwierdziłHansJ.Eysenck(2003),myśleniedywergencyjneikonwergencyjne
sądwomakrańcamikontinuum.Wbrewtemu,cosięczasemzakłada(por.Getzels
iJackson,1962,za:Cropley,2006),obarodzajemyśleniaskładająsięnaheterogeniczny
orazzłożonyprocestworzenia(Gabora,2018;Mekerniin.,2019;Trefngeriin.,1997).
Niemniejjednakistniejemiędzynimiróżnicajakościowa(zob.Chruszczewski,2013).
Myśleniekonwergencyjnebowiemzazwyczajukierunkowujenaprzyjętenormy,tym-
czasemmyśleniedywergencyjnezdefinicjipodkreślazmiennośćirozbieżność(Cro-
pley,1999b).Prawdopodobnieuichpodstawstojąodmiennemechanizmyfunkcjonalne
ineuronalne(AkbariChermahiniiHommel,2010,2012),różnetrybyprzetwarzania
informacji-stanymetakontroli(Zhangiin.,2020).Częstoobarodzajemyśleniasą
łączonezprzeciwstawnymibiegunamiwmodelachdualnych,np.przetwarzaniemaso-
cjacyjnymvs.analitycznym(Gabora,2010),transformacjamilateralnymivs.wertykal-
nymiwumyśle(Goel,2014)czyelastycznościąvs.wytrwałością(Nijstadiin.,2010).
Elastycznośćwspomagamyśleniedywergencyjnewprzestrzeniposzukiwańróżnorod-
nychpomysłów.Myśleniekonwergencyjnemożeczerpaćkorzyścizwytrwałości,gdy
należywybraćostatecznerozwiązanieproblemu.
Należypodkreślić,żeniezbędnewprocesietworzeniajestprzełączanietrybumy-
ślenia(Gabora,2018;Goldschmidt,2016;Sowdeniin.,2015),gdyżoba-dywergencyjne
orazkonwergencyjne-odgrywająrolęnaróżnychetapachprocesutworzenia(Trefn-
geriin.,1997),ideacjiczyewaluacji(Basadur,1995).ZdaniemLubarta(2016)myślenie
konwergencyjnenależyrozumiećnietylejakodążeniedojednejodpowiedzi,ilejako
łączeniekilkuelementówpoprzezsyntezęiintegracjęukierunkowanąnawygenerowa-
nienowości(myślenieintegracyjno-syntetyczne).Tensposóbrozumieniajestzbieżny
zideąmyśleniajanusowego,homoprzestrzennegoczybisocjacjiwkoncepcjachasocja-
cyjnych(Lubart,2016)bądźinterpretacjąGabory(2018).
WkontekściepostguilfordowskiejdyskusjiLubart(2000-2001)stawiatezę,zgodnie
zktórąwynikitworzeniawcaleniemusząbyćzdeterminowaneprzezrodzajmyśle-
niadywergencyjnegoczykonwergencyjnego,aleważnabyćmożejakośćmateriału(np.
wiedzy),któregojednostkaużywawtymprocesie.Ideatazostałaopisanawbardziej
formalnysposóbprzyużyciujęzykasztucznejinteligencjiprzezBoden(2004).Według
38
