Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
iKanta19,proponujeSiemekważneiniezwyklepomocnewzrozumieniu
Fichteańskiego(aleiKantowskiego)stanowiskarozróżnienie.Dystynkcjata
jakożywoprzypominaHeideggerowskierozróżnienieontyczny–ontolo-
giczny,lecz,inaczejniżuHeideggera,odnosisięonaniedobyciaibytu,
aledostrukturyludzkiegopoznania.DlategoteżprzybierauSiemkapostać
parypojęć:epistemiczny–epistemologiczny.Wnastępującym,dłuższym
niecocytaciezniniejszejpublikacjiobjaśniaSiemekznaczenieowego
fundamentalnegorozróżnienia.
Napierwszymztychpólczypoziomówwiedzawystępujewpostacibezpo-
średniejepistéme,czylijakowiedza-o-czymśalboproste„poznanie”,którejest
jużzgóryodróżnioneiwyraźnieodgraniczoneodpoznawanej„rzeczy”wjej
ontycznejrealnościprzedmiotowej;poziomten,którydlategonazwiemytu
bezpośrednioepistemicznympoziomemfilozoficznegonamysłunadwie-
dzą–zakładawięcścisłyrozdziałpoznaniairzeczywistości,podmiotuiprzed-
miotu,subiektywnościiobiektywności,świadomościirzeczy,myśleniaibytu.
Właśniewtakrozszczepionejprzestrzeniteoretycznejporuszasięnowożytna
„teoriapoznania”przedKantem[...].NatomiastKant,idopieroon,swymtrans-
cendentalnympodejściemprzemieszczacałąproblematykęwiedzywzupełnie
nowepoleteoretyczne,którewodróżnieniuodpoprzedniegonazwiemyepi-
stemologicznym.Jegoswoistośćpolegabowiemnatym,żewyznaczaje
iorganizujerozumiejącewejrzeniewstrukturalnącałośćtamtegopoprzedniego,
epistemicznegopola.Dopierowięcnatympoziomiepojawiasiępytanieosam
tamtenpoziom,tj.okoniecznewarunkiiramykonstytuującejgorelacjimię-
dzywiedząabytem,awięco„aprioryczne”źródłaipodstawymożliwejzbież-
nościczykorespondencjimiędzypodmiotowympoznaniemapoznawanym
przedmiotem20.
Pytanieocałośćprzestrzeniepistemicznejwiedzienaszatemkupozio-
mowirozważańepistemologicznych,utożsamianychprzezSiemkazper-
spektywąrefleksjitranscendentalnej.Takieujęcieniesiezesobąwiele
istotnychimplikacji.Pierwsząznichjestteza,żekantowskiifichteański
transcendentalizmnieprzekreślaaniniezastępujetradycyjnej,uprawianej
jeszczeprzedKantemiponim,refleksjiepistemicznej(„filozofiipoznania”),
25
19M.J.Siemek,IdeatranscendentalizmuuFichtegoiKanta,PWN,Warszawa1977.
20Wtymtomie,s.203.
