Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
KulturajestdlaFichtegowłaściwymśrodowiskiemczłowieka–niejakopewien
stan,przeciwstawiony„stanowinatury”,leczjakotwórczywysiłeknieustannego
zmaganiasięztym,cowczłowieku„naturalne”.Wysiłektakijestodwiecznym
przeznaczeniemczłowieka14.
PrzytoczonemupowyżejtwierdzeniuSiemkazdajesięwprawdzie,przy-
najmniejnapierwszyrzutoka,przeczyćhistoriozofiaFichtego,jakąten
ostatnirozwijawwykładachopublikowanychpóźniejjakoRysyzasadnicze
epokiwspółczesnej(GrundzügedesgegenwärtigenZeitalters).Wśródpięciu
historyczno-kulturowychepok,naszkicowanychwowychwykładachprzez
Fichtego,ostatniąstanowi„epokarozumowejsztuki:wiek,wktórymludz-
kośćwsposóbpewny[...]uczynisamąsiebiedoskonałymodzwierciedle-
niemrozumu”15.Wowejeschatologiczniepojmowanejepocespontanicz-
nośćirefleksyjnośćzostałybyzatempojednane,bowiemludzkarefleksyjność
stałabysięspontaniczna.Tymczasemjednak–aowo„tymczasem”zdaje
sięrozciągaćnacałąznanąnamepokęnowoczesności–żyjemywrzeczy-
wistości,wktórejwyzwoleniespoddyktatuwszelkiegoautorytetułączysię
zobojętnościąwobecprawdyiegoizmem.WkrytycznymFichteańskimopi-
sieowejcentralnej–trzeciejzkolei,licząctakodpoczątku,jakiodkońca–
epokiodnajdujemywszystkiewcześniejszeipóźniejszezarzutypodadresem
oświecenia.Toepokapustejwolności,wktórejjedynącnotąjestzabieganie
owłasnąkorzyść,aniepowstrzymanystrumieńkomunikatównieprowa-
dzibynajmniejdorozumnejrozmowy,leczdoseriimonologówegocen-
trycznychiwgruncierzeczyniezainteresowanychsobąnawzajempodmio-
tów16.Fichteantycypujetuwszystkieniemalpóźniejszetyradywymierzone
wwyobcowaną,nieautentycznąegzystencjęnowoczesnegopodmiotu17.
23
14Wtymtomie,s.69.
15J.G.Fichte,DieGrundzügedesgegenwärtigenZeitalters,FelixMeinerVerlag,Hamburg
1978,s.15(polskiprzekładfragmentówautorstwaR.Marszałkaw:J.G.Fichte,Zamknię-
tepaństwohandloweiinnepisma,wybórA.Ochocki,Aletheia,Warszawa1996).
16Tamże,s.21–36.
17MożliwośćpodobnejinterpretacjiwodniesieniudoHeglowskiegoopisu„duchowe-
gozwierzyńca”zFenomenologiiducharozważaczęśćbadaczymyśliHeglowskiej,por.
L.Siep(hrsg.),DerWegderPhänomenologiedesGeistes,SuhrkampVerlag,Frankfurtam
Main2000,s.161–166.
