Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Odautora
dominujeuniegotematykapolityczno-społeczna,jeślijestfilozofem,toosiądziełajest
filozofia,jeślipodobnedziełopiszehistorykliteraturyczysztuki,tonarracjatoczysięwokół
odpowiednichdyscyplinprzyoczywistymupośledzeniuinnychdziałówkultury.WPolsce
pojawiająsięnaszczęściepierwszepróbybardziejobiektywnegoniżdotądspojrzeniana
dziejekulturyeuropejskiej.Równieżtapracastarasięzachowaćrównowagęwszystkichjej
składników,zerwaćzprzecenianiemudziałuZachodu,podobniejakzjednostronnością
autorówreprezentującychpojedynczedyscyplinynaukowe.
Książkabyłapoczątkowoprzewidzianajakojednotomowa.Powstającytekstszybko
jednakzacząłprzerastaćpierwotnezałożeniazasprawąrozległościtematykiorazobez-
władniającejwielościźródełiopracowańposzczególnychzagadnień.Koniecznaokazała
sięzmianakoncepcjinaobszerniejszą.Rozumiejącto,Wydawcazgodziłsięnaznaczne
poszerzeniemonografii.Niemniejbezwzględnaselekcjamateriałówokazałasiękonieczno-
ścią,choćzpewnościąnarazitoautorananiejedenzarzut,żepominąłcoś,cospecjaliści
uważajązaistotne.Starałemsięukazaćprocesyifaktynajważniejszedlakulturyeuropej-
skiej,takujętej,bywyposażyćczytelnikówwmożliwiepełnyireprezentatywnyobrazwiedzy
ogólnej,którą-korzystajączprawadowłasnegoosąduidecyzji-uznałemzapodstawową.
Tentomzapoczątkowujeserięmonografiipoświęconychposzczególnymepokom
kulturyeuropejskiej.Składasięzsześciurozdziałów.Pierwszyznichdefiniujecharakter
tejkultury,zawierawspomnianąjużobszernąhipotezęetymologiinazwyEuropa,atakże
etymologiepojęć,takichjakkulturaicywilizacja,wpływgeografiinakształticharakter
kulturyeuropejskiej,wreszciekrótkąhistorięśhistoriografiikulturyeuropejskiej,jaksię
wydajepierwszytakpełnyzaryswPolsce.Hipotezyzwiązanezpochodzeniemludności
europejskiej,najstarszekulturypaleolityczneineolityczneorazodnoszącesiędonich
sztukajaskiniowaiarchitekturaepokikamiennejstanowiątreśćdrugiegorozdziału.
Wtrzecimrozdziale,poświęconymwpływomkulturbliskowschodnich,stanąłemprzed
dylematem,cozichbogatejkulturypowinnobyćuwzględnionewopisiekulturyeuro-
pejskiej.Rozwiązanieokazałosięproste,conieznaczyłatwewwykonaniu:zostały
uwzględnioneprzedewszystkimteelementykulturmezopotamskich,fenickiejiegipskiej,
wreszcieżydowskiej,którewywarłydostrzegalnywpływnakontynenteuropejski,zwykle
zapośrednictwemGrecjiiRzymu.Byłytopierwszestrukturymiast,pisaneprawausta-
nawianeprzezwładcówmezopotamskich,toposyliterackie,niektóreformysztukiiarchi-
tekturyitd.Treśćtegorozdziałuobejmujeteżzapożyczeniaegipskichimezopotamskich
motywówartystycznychiliterackichprzenikającychdokulturyżydowskiej,zwłaszcza
wokresieniewolibabilońskiej,azniej-główniezapośrednictwemBiblii-docierających
dochrześcijańskiejjużEuropy.
RozdziałypoświęconeGrecjiiRzymowi,czwartyipiąty,tworzątradycyjnykorpus
wiedzyklasycznej,którąostatnioograniczasię,aczęstowręczrugujezeszkół,wykreślając
zplanówłacinę,jednązwielowiekowychpodstawtradycyjnegowykształceniahumani-
stycznego.Stądzobutychrozdziałówstarałemsięstworzyćrodzajvademecumwiedzy
oobukulturachbędącychfundamentemkulturyeuropejskiej.Uzupełniłemjeorozdział
ostatni,szósty,poświęconyspołecznościom,któremiaływantykumniejszczęściaizostały
pozbawionenaturalnegorozwojuprzezrzymskąekspansję.
Okresantyku,zewszystkichepokcywilizacjichybanajlepiejzbadanyiopisany,
trudnouzupełnićocokolwieknowego.Natomiastwepokachpóźniejszych,poczynającod
