Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
DEFINIOWANIEEUROPY
języki:rosyjski,ukraińskiibiałoruski.Językiemrosyjskimposługujesięobecnieok.160mln,
ukraińskim-ok.40mln,białoruskim-ok.10mln.Ludnośćrusińska,określanamianem
Rusnaków,posługujesięjęzykiemrusińskim,zwanymrównieżłemkowsko-rusińskim.
Obecniejesttook.600-tysięcznaspołecznośćmówiącakilkomadialektamioniewielkim
zasięgunaukraińskimZakarpaciu,wewschodniejSłowacji,anawetnaterenieWęgier,
SerbiiiChorwacji.Wpołudniowo-wschodniejPolscejejobecnośćzostałaznacznieograni-
czonaakcjąwysiedleńpo1945r.(dziśjęzyktenjestprzywracanyprzezpowracającąnate
terenyludnośćłemkowską).
Podwpływemjęzykówsłowiańskichrozwinąłsięwubiegłychstuleciachjęzykknaan
(leshonknaan),nazywanyteżjęzykiemjudeosłowiańskim.Mówiłanimludnośćżydowska,
alezanikłonwzwiązkuzeksterminacjąŻydówpodczasIIwojnyświatowejiichrozprosze-
niempojejzakończeniu.
Zbrakuzabytkówniewiemy,jakibyłcharakterwymarłychwśredniowieczujęzyków
JadźwingówiPrusów.
Wszystkietejęzykinależądoumownejgrupyjęzykówtypucentum,określanej
jakogrupakentumowa.NazwętęumowniewyprowadzonozłacińskiegoliczebnikaDsto”
(centum);oprzynależnościposzczególnychjęzykówdotejgrupydecydujespółgłoskaDc”
tegoliczebnika(wymawianajakDk”)lubjejfonetyczneodpowiednikiDk”lubDq”.Tensam
liczebnikDsto”wjęzykuawestyjskimmiałkształtsatem,znagłosowymdźwiękiemDs”,
iwszystkiejęzyki,gdziewystępujelubhistoryczniewystępowałdźwiękDs”zamiastDc”jak
wcentum,określamyjakogrupęsatem.NależydoniejwEuropiejęzykalbański(gjuha
shqipe),choćniektórzybadaczeuważajągozaprzedindoeuropejski.Posługująsięnim
głównierdzennimieszkańcyAlbanii(niecopowyżej3,5mln),atakżepewnaliczbaAlbań-
czykówzamieszkującychwKosowie(ok.1,7mln),Macedonii(niespełna0,5mln)oraz
małegrupywCzarnogórze,weWłoszech,wGrecjiinaBliskimWschodzie.WAlbanii,
KosowieiMacedoniijęzykalbańskimastatusjęzykaoficjalnegoidwiezasadnicze
odmianycechującesięistotnymiróżnicamipodwzględemwymowy,atakżewgramatyce
izasobiesłów.Sątodialektgegijski-ghegë,używanynapółnocyAlbanii,głównieprzez
grupęludnościokreślanąjakoGhegowie,atakżewśródalbańskichmieszkańcówKosowa
iMacedonii,orazdialekttoskijski-toskë,którymporozumiewająsięToskowie,mieszkańcy
AlbaniipołudniowejorazniewielkiespołecznościalbańskienaterenieGrecjiiWłoch.Język
literacki,którywytworzyłsięwXIXw.,obecnienauczanywszkołachalbańskich,oparty
jestwprzeważającymstopniunatoskë,ajegostandardyzostałyprzyjętew1908r.Ponadto
wGrecjiwytworzyłsiędialektalbańskichemigrantówonazwiearvanitika,weWłoszech
arbareszinaBliskimWschodziearnaut.
Dogrupysatemowejnależyrównieżjęzykormiański,którymmówiąmieszkańcy
Armenii.NaterytoriumEuropyfunkcjonująjednakijęzyki,któremajągenezęprzedindo-
europejską.OpróczpodejrzanychoDprzedindoeuropejskość”językówpiktyjskiegoialbań-
skiego,zaliczasiędonichjęzykbaskijski.Ma10dialektówijestokreślanyzależnieod
jednegoznichjakoeuskara,euskera,eskuaralubüskara.Dużezróżnicowaniedialektów
spowodowało,żeelitytegokrajuwspółcześniewypracowałyjęzykstandardowy(euskara
batua)będącyrównocześniejęzykiemliterackimnauczanymwszkołach.Opartogona
najpopularniejszymdialekciegipuzkoa,uwzględniającczęściowoelementypozostałych
dialektów.Takdialektami,jakistandardowymjęzykiembaskijskimposługujesiędziś
