Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
DEFINIOWANIEEUROPY
nazywanowówczasAfrykę.Coprawda,budziłojegozdziwienieżeńskiepochodzenietych
nazw:Dniemogęodgadnąć,dlaczegoziemia,któraprzecieżjestjedna,nositrzyodmienne
nazwy,pochodząceodimionkobiecych”
7
.Nieulegajednakwątpliwości,żeistniaływmito-
logiigreckiejdwiepostacioimieniuEuropa:Europa-Okeanidaifenickaksiężniczka.Przy
tymlegendaoEuropie-Okeanidzie,zrodzonejwczasie,gdyOkeanostworzyłkontynenty
iDprzydziałem”jednegoznichobdarzyłswącórkę,wsposóboczywistypoprzedzapoja-
wieniesięEuropy-księżniczki:najpierwmusiałypowstaćkontynenty,bynajednymznich
mogłapowstaćFenicja,gdzieurodziłasięEuropa-księżniczka.Mówiąckrótko,gdyna
ziemipojawiasięEuropa-księżniczka,musiałaistniećjużwmitologiijejpoprzedniczka
-personifikacjakontynentu.Dlaczegozatemtakhistorycystarożytni,jakiwspółcześni
kojarząnazwękontynentuzimieniemFenicjanki,niezaśzoczywistąetymologiąpowią-
zanązOkeanidą?UsiłowałtowyjaśnićNormanDavies:Duprowadzającksiężniczkę
zwybrzeżyFenicji(czylizdzisiejszegopołudniowegoLibanu)naKretę,Zeusprzeniósł
owocestarszejazjatyckiejcywilizacjiWschodunaterenymłodszychkoloniipołożonychna
wyspachMorzaEgejskiego.Fenicjależaławsferzewpływówegipskichfaraonów.Podróż
EuropyoznaczazatemmitycznyzwiązekstarożytnegoEgiptuzestarożytnąGrecją”
8
.
Tahipotezaniewyjaśniajednak,dlaczegoimięOkeanidy,odmitycznegopoczątkuzwią-
zaneznazwąkontynentu,niejestbranepoduwagę,podczasgdybezkrytycznieakcep-
tujesięimięfenickiejksiężniczki.Wydajesię,żezdecydowałaotymbarwaidynamika
legendy,bardziejodpowiadającapotrzebompowszechnejwyobraźniniżlogicznewniosko-
wanie.Mitniemusibyćlogiczny.Istądpełenkolorówiekspresjimotywuprowadzenia,
zderzeniedziewczęcejniewinnościzaktywnymerotycznieZeusem-bykiem,chętniejpodej-
mowalihistorycy,artyści,atakżelicznipoeciposzukującyatrakcyjnejmetafory.Okeanida
takiegomotywuniedaje,jestzbytstatycznairaczejbezbarwna.Wsztuceeuropejskiej
mamykilkasetdziełmalarstwaukazujących,jakZeus-bykporywaksiężniczkęiuprowadza
jąnaKretę.TumiałzniąspłodzićdwóchsynówioddaćjązażonękrólowiMinosowi.
Nieznajdziemyjednakwtymmitologicznymepizodzieżadnejwskazówki,jakimięksięż-
niczkistałosięeponimemkontynentu.Coprawda,imięEuropymapotencjałeponimiczny.
NazwęEuropaiosnosiłptakksiężniczki,prawdopodobniesokół.Identyczneimięnosiłjej
syn.Sampotencjałniewystarczajednak,bywyjaśnić,jakimięEuropystałosięnazwą
kontynentu.Przejęcieimieniaprzezbliskąosobęczyobdarzenieniąptakaznajdującegosię
wzasięguwłaścicielkiwydajesięnieporównaniełatwiejszeibardziejprawdopodobneniż
przejścieimieniazKretynakontynent.
Wydajesię,żegreckaformaEuropetofemininum,któregomęskimodpowiednikiem
byłoimięsynaksiężniczki,wniecoinnejformieprawdopodobnieznanewMacedoniijako
Europos.Nosiłojedwumacedońskichherosów.Ojednymznichniewielewiadomo,drugi
jednaktoniebylekto,bosynMakedona,mitologicznegozałożycielaMacedonii.Identyczną
nazwęnosiłokilkamiejscowościiconajmniejjednarzekawMacedoniiipobliskiejTesalii,
coupoważniadopodejrzeń,żemogłytobyćeponimicznezapożyczeniaimieniaherosa.
Herodotpiszeosilnym,ufortyfikowanymmieścieEuropos,którebezskutecznieszturmo-
waliTrakowie,gdyw419r.p.n.e.usiłowalipodbićMacedonię:DobleglitakżeEuropos,
7
Herodot,Dzieje,ks.IV
,Melpomene,tłum.ioprac.S.Hammer,Warszawa2002,s.242.
8
N.Davies,Europa.Rozprawahistorykazhistori!,tłum.E.Tabakowska,Kraków1998,s.20.
