Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DrogiiścieżkidoniepodległościPolakówiBiałorusinówporozpadzieimperiów
13
nicka,KronikaSoboruwKonstancji,JankozCzarnkowa,JanDługosz,Kallimach,
JanzeStobnicy,SzymonStarowolskiczynawetwkorespondencjiwielkichmistrzów
krzyżackich.NamapachwprowadziłgoniemieckikartografMartinWaldseemüller
napoczątkuXVIstulecia.Nazwastopniowosięupowszechniałaipopularyzowała,
określającwschodnie,południoweicentralneobszaryWielkiegoKsięstwaLitew-
skiego5.WkońcuXVIw.miałmiejscerównieżpierwszyprzypadeksamoidentyfika-
cjiprzezkonkretnąosobą,jakoBiałorusina.ByłnimSalomonRysiński,kalwinista
ipoetapiszącypołacinie(wlatachpomiędzy1562a1565-1625)6.
Działańrodzącegosięruchunarodowegonieułatwiałfakt,iżjegoprzywódcy
należelidodwóchKościołów-prawosławnegoirzymskokatolickiego(m.in.tacy
przywódcyruchubiałoruskiegojakbraciaIwaniAntonŁuckiewiczowie,Wacław
Łastowski,JanStankiewicz,PaulinaMiadziołkaiwielu,wieluinnych),asamiBia-
łorusinidotrzechchrześcijańskichwyznań-dochodziliprzecieżjeszczeprote-
stanci.AntonŁuckiewczprzeszedłzczasemnakalwinizm7.
WnastępnychdziesięcioleciachdrogiPolakówipowoliemancypującychsię
Białorusinówcorazbardziejsięrozchodziły.Niebagatelnąrolęodegrałyprocesy
wzmożonejrusyfikacjiirepresjezestronywładz,począwszyodlikwidacjiunii,
deklasacjipolskiejszlachtyiforsowania,czasembrutalnie,prawosławnejwiary
irosyjskiejwersjipiśmiennictwa.Popowstaniustyczniowymgłówneuderzenie
poszłoprzedewszystkimwPolaków,tutaj-naBiałorusi,przeważniepolską.
NaturątworzącychsięruchównacjonalistycznychwśrodkowejEuropiebyła
raczejichekskluzywnośćniżotwarcie.Demiurgpolskiegoruchunarodowego,
RomanDmowski,wręczwykluczałczęstenakresachiwogólenaobszarachet-
niczniemieszanychpodwójnetożsamości(krajowość,zachodnoirusizm),którena
kresachsiępojawiały8.Jesttojednaktematnaosobnestudium.Otejkwestiina-
pisałstudiumwielokrotniecytowanytutajOlegŁatyszonek,prezentującyrównież
literaturęprzedmiotu9.
5O.Łatyszonek(A.Łatyšonak),OdBiałorusinówBiałychdoBiałorusinów:uźródełbiałoruskiej
ideinarodowej:,Białystok2006,s.37-47,49,50-50-53,62,71-82,95,141-150;tegoż:Biełaruskaja
nacyjanalnajaideja,nŚviciaź”
,Nr2,1994,s.30-37.
6O.Łatyszonek,OdBiałorusinówł,s.120-128;tegożHавуковыякрын.цысамаакрэслення
СаламонаРыс.нскагаякбеларуса,[w:]Рэфармацыя.грамадства:XVIстагоддзе:Матэрыялы
М.жнароднайнавуковайканферэнцы.,М.нск2005,c.126-131.
7Энцыклапедыяг.сторы.Беларус.y6тамах,М.нск1993-2001;АлегΠатышонак,
Беларуск.япал.тык..пратэстанты.Ад„Гомона”даГрамады,20.09-21.10.2018,strona:http://
belreform.org/pratest/latyszonak1.php,[dostęp:15.04.2020].
8R.Dmowski,Wybórpism,t.1,NowyJork1988,s.69iPółpolacy,[w:]Dziesięćlatwalki(Dzieła
t.III),Częstochowa1938,s.106-111;A.Walicki,Naród,nacjonalizm,patriotyzm.PraceWybrane,t.1,
Warszawa2009,s.297-300.
9O.Łatyszonek,Krajowośći,,zapadno-rusizm”.Tutejszośćzideologizowana,[w:]Krajowość-
-tradycjezgodynarodówwdobienacjonalizmu.Materiałyzmiędzynarodowejkonferencjinaukowej
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
