Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MichJarnecki
WydziałPedagogiczno-ArtystycznywKaliszu
Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
DrogiiścieżkidoniepodległościPolaków
iBiałorusinówporozpadzieimperiów
podstawowefakty
WspółczesnaniepodległaBiałoruśprzezkilkastulecistanowiłaintegral
częśćWielkiegoKsięstwaLitewskiegoiprzedrozbiorowejRzeczypospolitej,kiedy
nowoczesnenarody,jakdzisiajjerozumiemy,jeszczenieistniały.CałaRzeczypo-
spolitanietylkoObojgaNarodówuległawkońcuXVIIIstuleciazagładzie,aob-
szarybiałoruskieilitewskieznalazłysięobokniemałegofragmentuziemobecnej
Polski,podrosyjskimzaborem.Przypomnieniefaktówniejestjednakzamierzo-
nymtruizmem,alepunktemwyjścia.NależałobysięzgodzićzopiniamiHieroni-
maGrali.nNawetjeżeliRzeczypospolitawpewnymmomenciejakoeksperyment
historyczny,społeczny,cywilizacyjnyponiosłaklęskę,tojednakprzezdwieście
pięćdziesiątlattodziałało.Istworzyłoprzecieżpewientrwałydorobek,cowidać
wstałychpunktachodniesieńwświadomościnarodowejLitwinów,Białorusinów
iUkraińców.Tobyłapewnąwartość”1.
Jużpodobcympanowaniem,wdobiezaborów,przyśpieszeniuuległyproce-
syemancypacjinarodów,zjednejstronybędąceskutkiemprocesówmoderni-
zacji-dotykającecałegokontynentu,októrychpisałjużklasykErnstGellner2,
azdrugiejstanowiącrezultatsystematycznegocofaniasiępolskości,osłabianej
rosyjskimirepresjami.Dotegodokładałasięrodzącasięmozolnietożsamośćna-
rodowa.Przejściowobyłatolerowanaprzezrosyjskąadministrację,ponieważlo-
kalnośćiswojskośćnadawałasiędoużyciajakonarzędziedowalkizkrnąbrnymi
npolskimipanami”
.Cinienależeliprzecieżdolojalnychpoddanychrosyjskich
carów,czegodowodembyłudziałwspiskachipowstaniach.Szczególniepokazał
toprzypadeklitewskiizgodaprzejściowanaużywaniewprzyszłejkuźnikadrna-
1H.Grala,ŻywiołbiałoruskiwspółtworzyłIRzeczpospolitą.WywiadudzielonyBartoszowiKrzy-
mińskiemu,Teologiapolityczna,8.05.2018,https://teologiapolityczna.pl/hieronim-grala-zywiol-bia-
loruski-wspoltworzyl-i-rzeczpospolita,[dostęp:20.11.2019].
2E.Gellner,Narodyinacjonalizm,Warszawa2009.
AdamMickiewiczUniversityPress©2021