Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdział1.Loswydrwiony,czyliżartjakoargument
jąctenpoglądjakonobłęddowodzenia,żewszystkojestdobrze,
kiedynamsiędziejeźle”.1
Opowiadaniepokazujezatem,jaktosięndziejeźle”,czyli
przedstawiapasmonieszczęśćdotykającychbohaterów.Innymi
słowy,toopowieśćozłuświatażycia.
StraszliweprzygodyzaczynająsięodwygnaniaKandyda
zzamkubaronawWestfalii.Późniejmiejscetopozburzeniu
zamkuopuszczateżKunegunda,jejbratisamPangloss,iwszy-
scyudająsięnapełnąnieszczęśćwędrówkępoświecie.Zamek
byłmiejscemszczęścia,któregoichpozbawiono.Byłczymś
wrodzajuraju,miejscemdobra.Jednakjużwopisietegoszczę-
ściaWolterironizuje:nnatymnajlepszymzmożliwychświatów,
zamekJWPanabaronajestnajpiękniejszymzzamków,paniba-
ronowazaśnajlepszązmożliwychkasztelanek”(20).Abstrak-
cyjnepojęciedobrazespekulacjifilozoficznejzostajesprowa-
dzonedotrywialnościzwykłegozamkuicodziennegownim
życia.Aleteżnietylkoozamektuchodzi.Jeślizamekjestale-
goriąraju,towyrzuceniezniegoKandydanparomakopniaka-
miwpośladki”zaromansezcórkąbaronajestalegoriągrze-
chupierworodnego,upadkuiwygnanianawschódodEdenu.
Takipocząteknarracjiwskazuje,żeniemówionatylkoooso-
bistejprzygodzieKandyda,lecztakżeopowiadaoczłowieku
inabstracto,oludzkiejkondycjiwświeciewkontekściewiny
iupadku.Kondycjatawedlebiblijnychdziejówludzkościjest
karązaprzewinienia,jestwygnaniemobciążonymwinągrze-
chupierworodnego.Jakżewięctenświatbędącymiejscemwy-
gnaniaikary–Wolterzdajesiępytać–mógłbybyćnnajlepszy
zmożliwych”?Zostałonprzecieżpomyślanyjakomiejscepo-
kutnegocierpienia.HistoriaKandydajesttylkominiaturąhisto-
riiAdama.Człowiekuznanyzawinnegowswejistocie,obcią-
żonygrzechemniejakoexdefinitionezostajepozbawionyszczę-
ścia,doniegonależycierpienie,anieprzyjemnościiradościeg-
zystencji.Wolterwięcnietylkoodwołujesiędoempiriiżycia
iwszystkichrozlicznychcalamitatisświata,leczteżpodkreśla
1Wolter,Kandyd,czylioptymizm,przeł.[TadeuszŻeleński-]Boy,Warsza-
wa1947,s.103.DalszecytatyzKandydapochodząztegowydaniaiopatrzo-
nesąwtekścienumeremstrony.1949?
