Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdział1.Loswydrwiony,czyliżartjakoargument
cjonalnejmyśliiwiedzy.Namiejsceciemnychwyrokówpoza-
ziemskichchcianowprowadzićświatłopoznania.
Trzysąogólneformuływyrażającewiaręwprzeznaczenie,
jakieWolteriDiderotpoddalikrytyceśmiechu.Pierwszamówi,
żenwszystko,cojest,jestdobre”.Zaczerpniętazostałazpoema-
tuAleksandraPope’aEssayonManzroku1733,gdzie–wduchu
Lukrecjuszaorazdeizmu–mowaoharmonijnejcałościnatury,
comasłużyćjakoargumentnarzeczakceptacjiipochwałybytu.
Drugaformuła,nazwanaprzezWolteradoktrynąoptymizmu,
powiada,żenistniejącyświatjestświatemnajlepszymzmożli-
wych”.PochodzitaformułazTeodycei(1710)Leibniza,stano-
wiącczęśćjegodowodunato,żemimoobecnościcząstkowego
zławświeciecałośćjestdobra,żezawszystkimkryjesięnie-
wiadomyczłowiekowi,alezarazemdoskonały,planOpatrzności
najwyższej;innymisłowy:obserwowalnezłofizyczneimoral-
netotylkopowierzchniowezjawiska,którewswejukrytejisto-
ciesączystymdobrem,gdyżsłużądobruwyższemu.Wreszcie,
trzeciaformuła,zktórązmagałsięprzedewszystkimDiderot,
głosi,żenwszystko,conasspotykanaświecie,złegoczydobre-
go,byłozapisanewgórze”.
Śmiechtowarzyszącypowyższymtezommówiącymopo-
wszechnejkoniecznościiodobruprzeznaczeniaznajdujemy
wopowiastkachfilozoficznych.PrzedewszystkimwKandydzie
WolteraorazwKubusiuFataliścieDiderota.Wartosięprzyjrzeć
temu,wjakisposóbżartmożestanowićpoważnyargumentfilo-
zoficzny,bojakpowiedzieliśmynapoczątku:poWolterzeiDi-
derocierozumpewnychkwestiiiopiniinieakceptuje.
