Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Loswydrwiony,czyliżartjakoargument
31
mibrzuchami,nasyciwszynaturalnepopędybohaterów,wyda-
wałyostatnietchnienie.Mózgiwalałysiępoziemi,obokpouci-
nanychrąkinóg”(28).
IstotąnarracjiWolterowskiejjestbraksentymentalizmu.
Opisyokropnościbudząśmiech,aniesmutekczywspółczucie
czytelnika.WKandydziewięcsposóbopowiadaniaokazujesię
równieważny,coijegotreść.Cowięcej,właśnietensposóbdo-
brzesłużygłównemuzamysłowiautora,jakimjestnegacjaopty-
mizmuPanglossowego.
Możnabyzapytaćwięc,dlaczegoWolter,głosząctezę
owszechobecnościzłaicierpieniawświecie,nieprzedstawia
jejwsposóbpoważny,dramatyczny,budzącylitośćitrwogę,
czyligrozęiprzerażenieczytelnika,leczbawisięzawszeko-
micznymopisemnieszczęść.(Trudnobowiemnieśmiaćsięna
przykładzprzygódPanglossazabitegowWestfalii,następnie
odnalezionegowLizbonie,gdzieumierającnasyfilis,przeży-
watrzęsienieziemi,abyzostaćpowieszonymprzezinkwizycję
–npowieszonomnie,leczpowieszonobardzoniedbale”(154)
–coteżprzeżywa,bypotemodnaleźćsięnaszalupiewKon-
stantynopoluiabywreszcieosiąśćspokojniewewspólnieupra-
wianymogrodzie.)Niemajednaksprzecznościmiędzytymko-
mizmemazasadniczymzamiaremWoltera.Przeciwnie,for-
maświetnietusłużywykładanejidei,czylinegacjioptymizmu.
Żartobliwytonjestwobectegoceluskuteczniejszyniżbyłbyton
sentymentalny.
ŻartWolterajestdalekosiężny.OpisprzygódKandydaniema
wzruszaćczytelnika.Niechodziwnimowzbudzaniewspół-
czucia.Niesentymentnadnimsięunosi,leczjasnakrytyczna
myśl.Narracjaniedolijestnarzędziemkrytykifałszywejkon-
cepcjidobraizła.Celwięcjestintelektualnyiabstrakcyjny.Żart
trafianiewbohaterówopowiadania,leczwabsurdalnądlaWol-
teratezęowszechobecnościdobra,czyliwoptymizm.Tym,co
śmieszne,okazujesiępojęciennajlepszegozeświatów”.Jednak-
żesamopojęcieniemożebyćśmieszne,natomiastkomiczna,
ironiczna,szyderczarelacjajednostkowychzdarzeńbohaterów
wzbudzaśmiech,którydalejprzenosisięnakoncepcjęwszech-
obecnościdobra.
