Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Rozdział1.Loswydrwiony,czyliżartjakoargument
więcejnieszczęśćposzczególnych,tymbardziejcałośćjestdo-
bra.Gdytakrozumowałściemniłosię,wiatryzadęłyzewszyst-
kichstronnaraz,itużprzedsamymportemokrętstałsięigrasz-
kąnajstraszliwszejburzy”(34).KandydiPangloss,zaskoczeni
przez–dobrą?–burzę,lądują–szczęśliwie?–wLizboniena-
wiedzonejtrzęsieniemziemi.Wszystkoulegapomieszaniuinie
wiadomo,jakzłomożebyćdobremlubstaćsięjegoprzyczy-
ną.Czymjestszczęśliwelądowaniewśródkatastrofynaturalnej?
Relatywnośćzamazujewszelkisenspojęć.
Bogatejpanoramiewszechobecnościidominacjiwszelkie-
gomożliwegozłatowarzyszyspecjalnysposóbopowiadania
onimprzezWoltera.NagromadzenieokropnościjestwKandy-
dziewielkie,pełnoturozprutychbrzuchów,pokrajanychciał,
gwałtów,powieszeń,utonięć,morderstwikrwawychwalk,po-
rwań,sprzedażywniewolę,piratówitortur.Wolterowskiopis
wszystkichokropieństwjestjednaknietylerealistyczny,cosur-
realistyczny.Wzmacniato,anieosłabiawrażeniewszechobec-
nościzławywieranenaczytelniku.Odsamegopoczątkuwiado-
mo,żemamydoczynieniazgroteskąsięgającąistotyzła,anie
tylkozjednostkowymopisemkonkretnegoprzykregozdarze-
nia.WyjaskrawiającysposóbnarracjiWolterowskiejprzypomi-
naćmożeniektóreobrazyBoschalubBruegela.OtojakPan-
glossopowiadaKandydowiozdobyciuizniszczeniuzamku
wWestfaliiorazośmierciKunegundy(którajednaknieumar-
ła):nrozprulijejbrzuchżołnierzebułgarscy,nagwałciwszysię
jejwprzód,ilewlazło,roztrzaskaligłowębaronowi,którychciał
jejbronić,baronowąpokrajaliwkawałki,megobiednegopupi-
laspotkałlospodobnyjaksiostrę;cosiętyczyzamku,niepo-
zostałanikamieńnakamieniu,anijednejstodoły,anibarana,
anikaczki,anidrzewa.Alepomszczononaswspaniale.Arabo-
wiebowiemuczynilitosamowsąsiednimzamku,należącymdo
szlachcicabułgarskiego”(32).Podobnycharakternosiopiswoj-
nyprowadzonejprzezarmięBułgarów,doktórejwcielonoKan-
dyda:nstrzelaninauprzątnęłaznajlepszegozeświatówdziesięć
tysięcyhultajów”(27),anapolubitwynpokłucirannistarcypa-
trzyli,jakżonyichpozarzynanekonaływmęczarniach,tuląc
dziecidozakrwawionychpiersi,dziewczynyzporozpruwany-
