Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Loswydrwiony,czyliżartjakoargument
27
wymiarabstrakcyjnyswejopowieści,będącyaluzjądobiblij-
nejinterpretacjiegzystencji.Nakońcuopowiadaniaznajdzie
teżnowesformułowaniekondycjiludzkiej,określającejąjako
nuprawianieswegowłasnegoogrodu”.
WygnaniezzamkuwWestfaliistanowiwięcnawiązaniedo
winyiupadkuczłowiekabiblijnego,alosyKandydaibohaterów
–dożyciagrzesznegoprzedodkupieniem.WprawdziePangloss
twierdzi,żenupadekczłowiekaiprzekleństwowchodziłynie-
odzowniewskładnajlepszegozeświatów”(38),jednakżeWol-
terdostrzegasprzecznośćmiędzydoktrynąPanglossaakoncep-
cjązasadniczegobrakuniewinnościczłowieka.Światpokutnego
cierpienianiemożebyćnnajlepszymzeświatów”.
ZycieKandyda–zarównopomyślanezperspektywydoktry-
nyupadku,jakinapodstawieobserwacjirzeczywistości–nie
tylkoniejestnnajlepsze”,leczzdominowaneprzezwszechobec-
nośćzła.Przygodybohaterówpozazamkiemsątegoilustracją.
Kandydjestwięcopowieściąotym,jakzłopanujewrzeczy-
wistymświecie,wjakimżyjeczłowiek.Złojestwielorakieiróż-
norodne,atakżewszechobecne.
Wolterwidzizłofizyczneizłomoralne,czylitoniezależ-
neodczłowiekaitospowodowaneprzezczłowieka.Przygody
obejmujązatemkatastrofynaturalne,jaktrzęsieniaziemi,burze
morskie,głód,choroby,dokuczliwezimno.Arównieżrozliczne
przykładyzłamoralnego,któremasweźródłowludzkiejigno-
rancji,słabościinaturalnejzłośliwościnaturyludzkiej.Złospo-
łecznetoprzedewszystkimpowszechnośćiokrucieństwowo-
jeniwalkwystępującychwświecie.Piracistalegrasująnamo-
rzach.Zabójstwaimorderstwasąobecnenaprawiekażdejstro-
nieKandyda.Mordujądobrzyiźliludzie,taksamojakidobrzy
iźlisąmordowani–bezróżnicy.Wielokroćpojawiasięwątek
niewolnictwaiinnychformprzemocymiędzyludzkiej,wyzysku
inadużyć.Człowiekwtychhistoriachnigdyniejestcelemsa-
mymwsobie–jakniecopóźniejbędziedomagałsiętegoKant
–leczjeststaleużywanyjakonarzędzieprzezinnegoczłowie-
ka.KradzieżeioszustwadręcząbezprzerwyKandydaitowa-
rzyszy.Wśródźródełzłaistotnesąniewłaściweinstytucjespo-
łeczne.Naczelnąwśródnichrolęgrahierarchiakościelnaiin-
