Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OlgaKielak:Ludowerytuaływobeczwierzątdomowych...
Dorytuałówodczyniającychzaliczanopraktykileczniczezwiązanezzama-
wianiemchoróbzwierzęcia;zażegnującchorobę,wykorzystywanomagiczną
mocsłowa.
JednozzamówieńzanotowaliErazmMajewskiiWładysławJarecki,auto-
rzyobszernejpracyBydło(pecus,bos,vacca,nitulus)wmowie,pojęciach
ipraktykachludupolskiego:nNabólwymienia,zwanyzułem,kreśląwymię
pierścionkiemślubnymnakrzyżalboniebospadem,mówiąc:Zułmiał9zon,
zułmiał8zon,zułmiał7zonitd.,wkońcuzułmiałjednąmzone,zułnie
miałnic,anaostatkuzginąłsam71.Charakterystycznedlazamówieniajest
pomniejszanieliczbwystępującychwjegotreści,któremaoznaczaćzmniejsza-
niesięchoroby,dojejcałkowitegozaniknięcia72.
Chorobęmieszkańcywsitraktowalijakoistotężywą,nieproszonegogościa,
któryznajdowałsięwczłowiekubądźzwierzęciu.Dotegosposobujejpojmo-
wanianawiązujezamówienie-groźbazanotowaneprzezHenrykaBiegeleisena
jegonadawcaprzyciskałgłówkęostukamieniemiwymawiałnastępujące
słowa:nDotądciębędęmęczyłoście,dopókądniewyjdązmojejkrowygo-
ście”73.Powymówieniutejformułynależałowrócićdodomuwmilczeniu,nie
oglądającsięprzytymzasiebie74.
Zażegnywanonietylkokrowychore,aletakżenurzeknięte”.NaMazowszu,
abyzdjąćurokztakiegozwierzęcia,odmawianonadnimmodlitwęOjczenasz,
bezwypowiadaniasłowanAmen”,poczymtrzykrotniemówionoformułę:
nRosaspadłazniebanaziemię,Jaktarosaznika,znikła,rozwiałasięwpo-
wietrzu,takniechzniknietenurokirozwiejesięwpowietrzu”75.Powypowie-
dzeniutychsłówżegnanokrowękrzyżemidodawanonAmen”76.
71E.MAJEWSKI,W.JARECKI:Bydło(pecus,bos,vacca,nitulus)...,Częśćdruga,s.324.Po-
dobnezamówienietejsamejchoroby,zanotowaneprzezH.Biegeleisena,brzmi:nByłpanŻółw
zpaniąŻółwiową,apanŻółwmiałdziewięćżon.Oddziewięciorgadoośmiorga,od8-7,7-6,
6-5,5-4,4-3,oddwojgajedno,odjednegodojednego,bodajniebyłożadnego.[Albo]Żółwmiał
jednążonę,Żółwniemiałnicanaostatkuzginąsam.Niemojąmocą,BoskąmocąiPannyMarji
dopomocą.Podczastejpraktykitakżekreślonowymięnakrzyżślubnympierścionkiemlubnie-
bospadem(glistewnikiem)”H.BIEGELEISEN:Lecznictwoludupolskiego.Kraków,PolskaAkade-
miaUmiejętności,1929,s.52–53.
72Por.H.BIEGELEISEN:Lecznictwoludu...,s.52.Ostrategiinodliczaniamalejącego”,po-
jawiającejsięwtekstachzamówieńzob.takżeS.NIEBRZEGOWSKA-BARTMIŃSKA:Idearytualnego
powtórzeniawtekstachzamówień.W:EADEM:Wzorcetekstówustnychwperspektywieetnoling-
wistycznej.Lublin,WydawnictwoUniwersytetuMariiCurie-Skłodowskiej,2007,s.153–194.
73H.BIEGELEISEN:Lecznictwoludu...,s.51.
74Ibidem.Podobniebrzmizamówienieodrobakówjegonadawcanaginałdziewannę,przy-
ciskałroślinękamieniemdoziemiimówił:nDziewanno,panno!pótycięstądniewypuszczę,do-
pókirobakiryżejcielicy(czarnejkrowyitp.)nieopuszczą”.Pokilkudniach,gdykrowazostała
jużodrobaczona,dziewannęnależałouwolnić,bowprzeciwnymraziezwierzęmogłoby
zdechnąć.Zob.ibidem.
75Ibidem,s.144.
76Por.ibidem,s.244.
43