Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
III.Rytuałyodczyniające(zamawiania)
Międzymitologiąafolklorem
WswoimartykuleAnnaEngelkingniedajepełnejdefinicjirytuałówod-
czyniających,uznajączanietepraktyki,którepomagajączłowiekowisprawić,
abycośsięnodstało”64.ObjaśnienieistotyrytuałupodajeSłownikjęzykapol-
skiegopodredakcjąWitoldaDoroszewskiegonodczynianie”tonwedługdaw-
nychwierzeńludowych:niweczeniesiłyczarów;zdejmowanieurokuzkogo
(lubczego);odczarowywanie”65.
Krowy,naktórerzuconourok,pozbawionemleka,odczarowywanonaróżne
sposoby66.Ciekawąpraktykęnotwieraniamlecznychzasobówkrowy”zanotował
OskarKolberg:nGdyczarowniceodebrałymlekoczyjejkrowie,towłaścicieljej,
chcącsięnadalodnichuchronić,bierzezamkniętąkłódkę,idziezniądoobory
iprzykrowieotwierakluczem(otwierającnibytymsposobemjejmlecznezaso-
by);wychodzipotemzoboryizwróciwszysiękudrodzepublicznej,wiodącejdo
jegozabudowańgospodarczych,znówkłódkęmakluczemzamknąć(przezcoza-
mykanibyodtądczarownicomdrogędoodbieraniamujegomleka)”67.
Czarownicenietylkozabierałykrowommleko,alepotrafiłyjetakżeze-
psuć;takiemleko,zepsuteprzezwiedźmę,charakteryzowanojakonniezsia-
dającesięlubzsiadającesięzbytrychło,ciągnącesię,pozbawioneśmietany”68.
Abyodczarowaćkrowiemleko,naPokuciubranokońskąpodkowę,znalezioną
wcześniejnadrodze,irozpalanowogniuztarniny;doogniazaśprzystawia-
nospiżowąrynkę,wktórejznajdowałosięzaczarowanemleko69.Wprzypadku
tejpraktykinauwagęzasługująrekwizytyużytedoodczarowaniamleka.Za-
równotarnina,jakiżelazo,zktóregodawniejwykuwanopodkowy,znane
wpolskimfolklorzezeswoichapotropeicznychwłaściwości;ponadto,wtarni-
nowymogniupalonodawniejczarownice70.
64Por.A.ENGELKING:Rytuałysłownewkulturzeludowej...,s.84.
65Por.Słownikjęzykapolskiego.Red.W.DOROSZEWSKI.T.5:Nie-Ó.Warszawa,WiedzaPo-
wszechna,1963,s.668.
66Tutajjedyniesygnalizujępraktyki,któremiałyprzywrócićkrowieodebranejejprzezcza-
rownicęmleko;szerzejosposobachodbieraniakrowommlekaprzezczarowniceipraktykach
mającychzabezpieczyćzwierzętaprzedczaramiorazprzywrócićodebranejużmlekopisałam
wartykule:Ktodajeizabieramlekolubelskimkrowom?Wycinekdefinicjikognitywnej.W:Prze-
strzeńkulturowaSłowian.Red.M.SIDOR.T.2.Lublin,WydawnictwoKatolickiegoUniwersytetu
Lubelskiego,2013,s.11–24.Analizęmotywunodbieraniakrowommleka”wfolklorzeKozaków
dońskichprzedstawiłanastronachlubelskiejnEtnolingwistyki”N.ARCHIPIENKO:Otbiranjiemo-
łokaukorow(kissliedowanijuodnogomifologiczeskogomotiva).nEtnolingwistyka”2000,nr12,
s.167–179.
67O.KOLBERG:Dzieławszystkie...,T.34,s.154.
68Ibidem,s.194.
69Por.O.KOLBERG:Dzieławszystkie.T.31:Pokucie.Cz.3.Kraków–[Warszawa],Polskie
WydawnictwoMuzyczne–LudowaSpółdzielniaWydawnicza,1963,s.127.
70J.KARŁOWICZ:CzaryiczarownicewPolsce.(Dalszyciąg).nWisła”1887,T.1,s.61.